Nỗi nhớ... rau lang

Rau lang.

Rau lang một thời... dùng để chăn nuôi là chính. Ấy thế mà rời làng đi thiên hạ đã lâu, thừa lộc trời được hưởng đủ những thứ thuộc hàng cao lương mĩ vị, vẫn không làm tôi nguôi đi nỗi nhớ rau lang.

Vùng quê tôi đất cát pha, rất hợp với cây khoai lang. Rau lang là phần quà tặng cho mỗi đời người, mỗi năm không quá một, hai lần. Ấy là vào lúc cây lang đang sung sức, xanh mướt mắt, đột nhiên có mưa rào sớm, người quê tôi gọi là móc ngọt. Mưa ấy cá rô rạch phải biết!

Sớm hôm sau ra ruộng khoai tưởng có cả ngàn con rắn đang múa đón gió. Chính là những ngọn khoai mập mạp, bóng nhẫy lên bởi căng nhựa. Người làng gọi là ngọn chìa vôi. Ngọn nào cũng chỉ lơ thơ vài chiếc lá bé xíu, tím nhạt. Vì thế khi bó lại trông như bó cành dao. Chỉ cần chạm mạnh đủ để ngọn rau gẫy tanh tách, nhựa trắng như sữa (mà có lẽ là sữa thật, sữa rau lang) tứa ra. Khi đem bán cho người sành ăn người ta đếm từng ngọn rồi tính tiền. Xin nhau mẹt khoai, con cá thì dễ, chứ thêm vài ngọn chìa vôi là cả một vấn đề.

Rau đem ở ruộng hoặc ở chợ về nhất quyết không được để héo hoặc bầm giập. Cứ nguyên từng ngọn như thế đem thả vào chậu nước gạo đặc để rau “ngậm sữa”. Sau đó vớt ra, tráng qua nước sạch rồi cho vào nước sôi già có hòa thêm chút vôi vẫn dùng để ăn trầu. Lật qua lại vài lượt rồi vớt ra thả thẳng vào chậu nước lạnh có pha chút muối. Trông những ngọn rau lúc này vẫn nguyên vẹn nhưng đã đủ mềm để có thể trần qua nước sôi già là ăn luôn với mắm chanh ớt tỏi. Nhưng tuyệt nhất là để nguội rồi xào với tỏi, thêm thìa mắm tôm đồng, loại tôm cả con giã giập, ủ trong vò sành ít nhất sáu tháng kịp cho con tôm đỏ au, thơm và ngọt, mới tạm coi là được. Hồi trẻ, mẹ tôi là “vua” trong việc xào rau lang. Tỏi phải là tỏi ta, cay và thơm.

Rau lang sau khi đã qua sơ chế và nguội, bà cho mỡ vào chảo, đun thốc lửa cho mỡ nóng già mới thả rau vào. Khi đĩa rau nhãy mỡ, thơm quay quắt đặt vào mâm mà sợi rau như còn quằn quại... Ăn thấy vừa mềm, vừa giòn, một chút chát ngọt xa xôi trong cái tổng hòa hương vị đậm chất đồng quê. Khoái khẩu và hứng cảm vô cùng. Nào có khác chi một thứ lộc theo mưa xuống từ trời.

Và đôi lúc, ở cái tuổi đủ chín chắn, tôi như chợt bừng ngộ những chân lý thật giản dị. Chẳng hạn, với tôi, quê hương là dáng đi tất tưởi của mẹ từ chợ về, cẩn trọng đặt vào rổ con cá, đùm mắm tôm với một bó rau lang, hồ hởi bảo: “May quá, mẹ vào kịp. Hôm qua có mưa ngọt”.

Mì ếch - “biến tấu” ẩm thực của người xứ Quảng