Báo động người lao động rút BHXH một lần tăng cao

Khi về già, người lao động không những được nhận lương hưu mà còn được hưởngnhiều chế độ an sinh khác

Nhận “một cục” thiệt đủ đường

Con số này được đưa ra tại cuộc họp báo cung cấp thông tin định kỳ về BHXH, BHYT và BHTN do BHXH Việt Nam tổ chức sáng 28/9. Theo số liệu thống kê của Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam, trong 9 tháng cơ quan này đã giải quyết cho 7,16 triệu lượt người hưởng các chế độ BHXH, tăng 1,08 triệu lượt người (17,8%) so với cùng kỳ năm 2016; Trong đó, có 98.672 người hưởng BHXH hàng tháng; 6,52 triệu lượt người hưởng chế độ ốm đau, thai sản, dưỡng sức phục hồi sức khỏe. Đặc biệt, có hơn 530.000 người được giải quyết hưởng trợ cấp một lần.

Theo ông Điều Bá Được, Trưởng ban Thực hiện chính sách BHXH Việt Nam, thời gian gần đây, tình trạng NLĐ đề nghị nhận BHXH một lần tiếp tục gia tăng. Điều này cũng đồng nghĩa với việc số lao động khi về già không có lương hưu đang tăng lên, ảnh hưởng đến mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội lâu dài cho NLĐ. Đối tượng nhận BHXH một lần chủ yếu là công nhân khu công nghiệp.

Theo phân tích của chuyên gia BHXH, một người lao động (NLĐ) có 20 năm đóng BHXH, với mức bình quân tiền lương đóng BHXH là 4 triệu đồng/tháng, sẽ đủ điều kiện hưởng lương hoặc hưởng BHXH một lần. Nếu hưởng BHXH một lần, NLĐ sẽ nhận về “một cục” với số tiền 124 triệu đồng. Tuy nhiên, nếu chọn phương án hưởng lương hưu, lao động nam có thể sẽ nhận được mức lương hưu khoảng 2,2 triệu đồng/tháng. Tính theo tuổi thọ bình quân của nam giới là 78,1 năm thì số tháng hưởng lương hưu là 217 tháng, vậy tổng số tiền được hưởng từ quỹ BHXH là 518,5 triệu đồng. Với lao động nữ, mức hưởng lương hưu lớn hơn (gần 2,6 triệu đồng/tháng) và thời gian hưởng lương hưu của nữ dài hơn nam (24,5 năm, tương ứng 294 tháng) nên tổng số tiền mà họ sẽ được hưởng là 758,5 triệu đồng. Như vậy, nam giới hưởng lương hưu sẽ lợi hơn nhận BHXH một lần 394,5 triệu đồng; con số tương ứng này ở nữ giới là 634,5 triệu đồng.

Ngoài ra, đối tượng hưởng lương hưu còn được chi trả toàn bộ tiền mua thẻ BHYT (bằng 4,5% mức lương hưu) và định kỳ, trên cơ sở chỉ số giá tiêu dùng (trượt giá) Nhà nước điều chỉnh tăng lương hưu tương ứng (từ năm 2003 đến nay, Nhà nước đã điều chỉnh tăng lương hưu 15 lần, với mức tăng từ khoảng 7,5 - 9,3% tùy theo nhóm đối tượng). Khi qua đời, gia đình còn được trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở, thân nhân được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng nếu đủ điều kiện hoặc được hưởng trợ cấp tuất một lần với mức thấp nhất bằng 3 tháng lương hưu. Trong khi người nhận BHXH một lần không được hưởng những chế độ này. Quan trọng hơn, việc gia tăng người nhận BHXH một lần sẽ ảnh hưởng đến mục tiêu Chính phủ đặt ra đến năm 2020, mở rộng diện bao phủ BHXH lên 50%, trong khi hiện tại mới có 24% NLĐ tham gia BHXH.

Bác tin “từ năm 2018, đóng BHXH trên tổng thu nhập”

Ông Trần Hải Nam, Phó vụ trưởng Vụ BHXH, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cho biết, thông tin từ ngày 1/1/2018, chủ sử dụng lao động và NLĐ sẽ phải đóng BHXH trên tổng thu nhập là không chính xác. Các nội dung đóng BHXH đã được quy định rõ tại Điều 30, Thông tư số 59/2015 của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội. Theo đó, chỉ những nhóm phụ cấp lương xác định được cùng mức lương, có tính thường xuyên và ổn định sẽ được tính đóng BHXH. Còn những khoản phụ cấp lương gắn với kết quả làm việc của NLĐ và có tính biến động thì sẽ không tính đóng BHXH. 

Theo đó, tiền lương tháng đóng BHXH là mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác theo quy định của pháp luật về lao động ghi trong hợp đồng lao động. Các khoản bổ sung xác định được mức tiền cụ thể cùng với mức lương thỏa thuận trong hợp đồng lao động và trả thường xuyên trong mỗi kỳ trả lương.

Còn theo ông Mai Đức Thắng, Phó trưởng Ban Thu, BHXH Việt Nam, trong Quyết định 595/QĐ-BHXH cũng quy định rất rõ những khoản thu nào của NLĐ không tính vào thu nhập để căn cứ tính mức đóng BHXH từ ngày 1/1/2018. Theo đó, tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc không bao gồm 14 khoản chế độ và phúc lợi khác như: Tiền thưởng theo quy định tại Điều 103, Bộ luật Lao động; tiền thưởng sáng kiến; tiền ăn giữa ca; các khoản hỗ trợ xăng xe; điện thoại; đi lại; nhà ở; giữ trẻ; nuôi con nhỏ; hỗ trợ khi NLĐ có thân nhân bị chết; NLĐ có người thân kết hôn; sinh nhật của NLĐ; trợ cấp cho NLĐ gặp hoàn cảnh khó khăn khi bị tai nạn lao động; bệnh nghề nghiệp và các khoản hỗ trợ, trợ cấp khác ghi thành mục riêng trong hợp đồng lao động theo Khoản 11, Điều 4, Nghị định số 05/2015/NĐ-CP.

Từ 2018, những khoản thu nhập nào không tính đóng BHXH?