Bóng đá châu Âu đã có những biến đổi mạnh mẽ trong khoảng 1 thập kỷ qua, với nhiểu cái tên tạo ra xu hướng như Pep Guardiola, Jose Mourinho, Diego Simeone hay Jurgen Klopp. Tuy nhiên, bóng đá không bao giờ ngừng lại và tương lai hứa hẹn sẽ chứng kiến sự thay đổi về mặt chiến thuật.
Những xu hướng chiến thuật thống trị bóng đá châu Âu
10 năm qua, bóng đá châu Âu chứng kiến những trào lưu chiến thuật khác nhau lên ngôi. Đầu thập niên, tiki-taka của Barcelona là thứ vũ khí sắc bén, trở thành xu hướng được nhiều đội bóng học tập. Tiki-taka do HLV Pep Guardiola gây dựng, lấy việc kiểm soát bóng làm nền tảng, kiểm soát bóng càng nhiều càng tốt và tiếp cận khung thành đối phương thông qua những tam giác phối hợp (giữa các nhóm gồm 3 cầu thủ). Nhờ tiki-taka, Barcelona giành được nhiều danh hiệu, nổi bật hơn cả là chức vô địch Champions League mùa giải 2010 - 2011. Không riêng Barcelona, đội tuyển Tây Ban Nha thời điểm đó cũng làm mưa làm gió với lối chơi thiên về kiểm soát bóng.
Song song và đối lập với tiki-taka, HLV Jose Mourinho lại thích chơi phòng ngự phản công. Ông cũng đạt được nhiều thành tựu và đỉnh cao chính là cú ăn ba cùng Inter Milan ở mùa giải 2009 - 2010. Một cột mốc đáng chú ý, tại trận bán kết Champions League, nhờ lối chơi phòng ngự phản công kín kẽ, Inter Milan đã đánh bại Barcelona. Ở trận lượt về, thậm chí đội bóng Tây Ban Nha kiểm soát bóng lên tới hơn 80%. Tất nhiên, tiki-taka không bị khai tử chỉ vì thất bại này, nhưng ở mức độ nào đó, người hâm mộ đã thấy, tiki-taka ngày một trở nên lỗi thời.
Sau này, khi Pep Guardila rời Barcelona tới Bayern Munich rồi Man City, tiki-taka vẫn được ông truyền thụ cho các học trò. Tuy nhiên, cả hai đội bóng này đều không đạt được thành công như Barcelona. Trong khi đó, thứ bóng đá vốn bị coi là xấu xí mà HLV Jose Mourinho mang đến được HLV Diego Simeone của Atletico Madrid phát triển, nâng tầm. Thời đỉnh cao, Atletico Madrid là đối thủ mà mọi ông lớn đều ngại khi đối đầu. Ngoài việc phòng ngự kín kẽ, Atletico chuyển trạng thái rất nhanh khi tấn công. Leicester City cũng đã thành công khi chơi theo cách này và vô địch Ngoại hạng Anh mùa giải 2015 - 2016.
Dẫu vậy, chiến thuật phòng ngự phản công đã vấp phải nhiều khó khăn khi xuất hiện xu hướng mới mang tên gegenpressing. Hai đại diện tiêu biểu cho cách chơi này là Real Madrid và Liverpool. Gegenpressing đề cao sự vận động của mọi vị trí trên sân. Khi tấn công hay phòng thủ đều có nhiều cầu thủ tham gia và bóng luôn được luân chuyển nhanh nhất có thể lên phía trên theo trục dọc. Real Madrid dưới sự dẫn dắt của HLV Zinedine Zidane giành liền 3 chức vô địch Champions League nhờ hệ thống chiến thuật này. Liverpool hiện đang là đương kim vô địch Champions League và gần như sẽ đút túi chiếc cúp bạc Ngoại hạng Anh mùa này.
Đi cùng với các hệ thống chiến thuật là những cầu thủ mang tính chuyên biệt cao. Tiki-taka không thể vận hành tốt nếu tuyến giữa thiếu những cầu thủ chuyền bóng và khống chế trái bóng tốt như Xavi, Iniesta hay David Silva. Phòng ngự phản công dĩ nhiên cần mẫu tiền đạo tác chiến độc lập giỏi như Diego Costa, Jamie Vardy. Còn gegenpressing cần những cầu thủ tốc độ hai bên cánh (Marcelo, Carvajal, Arnold, Robertson) và trên hàng công (Salah, Mane, Ronaldo).
“HLV Pep Guardiola hay HLV Zidane thành công lập tức với Barcelona, Real Madrid bởi họ tiếp quản đội bóng khi có đủ các nhân tố tốt nhất cho ý tưởng của mình. Ngược lại, Jurgen Klopp đã mất vài năm để xây dựng nên một Liverpool mạnh mẽ. Tương tự là Jose Mouirnho hay Diego Simeone… Nói cách khác, mọi chiến thuật đều phải có người phục vụ đủ tốt mới phát huy hiệu quả tối đa. Real Madrid mùa này chơi không thuyết phục một phần bởi họ thiếu con người phù hợp”, chuyên gia hàng đầu về chiến thuật bóng đá Alex Keble nhận xét.
Xu hướng nào cho tương lai?
Nếu chiếu theo quy luật, gegenpressing không thể mãi là xu hướng dẫn đầu. Chắc chắn trong tương lai sẽ có người tìm ra cách khắc chế cách chơi này. Tuy nhiên, khắc chế bằng cách nào mới là điều đáng bàn. Theo chuyên gia Alex Keble, những xu hướng chiến thuật thịnh hành nhất ở bóng đá châu Âu trong một thập kỷ qua về cơ bản chỉ là biến đổi, phát huy những cái cũ và tương lai cũng sẽ như vậy.
“Tiki-taka dựa trên triết lý bóng đá tổng lực Johan Cruyff khai sinh ra từ những năm 90 thế kỷ trước nhưng có sự cân bằng hơn. Trong khi đó, phòng ngự phản công cũng không phải là thứ gì đó quá mới mẻ. Chẳng nói đâu xa, năm 2004, Hy Lạp từng vô địch EURO nhờ cách chơi này, còn về nguồn gốc, nó xuất hiện từ thập niên 60.
Gegenpressing thực chất cũng được biến đối từ bóng đá tổng lực khi toàn đội hoặc tấn công, hoặc phòng ngự cùng nhau. Nhưng sự khác biệt lớn nhất của nó so với tiki-taka là phát triển bóng theo trục dọc thay vì trục ngang. Nói vậy để thấy rằng, nếu trong vài năm tới có một xu hướng chiến thuật nào có chỗ đứng ở châu Âu thì cũng chỉ là sự biến đổi, cải tiến các hệ thống chiến thuật đã và đang thịnh hành”, Alex Keble phân tích.
Cây bút Jonathan Wilson của tờ The Guardian thì dự đoán, nhiều khả năng bóng đá phòng ngự phản công sẽ lên ngôi trong thời gian tới: “Bóng đá thời kỳ đầu sơ khai tập trung vào việc có bóng và chơi tấn công bằng gần như tất cả đội hình. Họ tin rằng có bóng thì sẽ có mọi thứ và luôn lao về phía trước. Nhưng khoảng 50 năm sau, ý thức về việc phòng ngự đã xuất hiện, các đội bóng chơi với nhiều hậu vệ hơn. Vòng tuần hoàn lặp lại khi bóng đá kiểm soát lên ngôi rồi tới bóng đá phòng ngự phản công. Gegenpressing đang là xu thế được ưa chuộng, bản chất nó là cách chơi tấn công và để khắc chế tấn công thì cần lối chơi phòng ngự. Hãy cùng chờ xem các nhà cầm quân tiến hóa lối chơi phòng ngự ra sao”.
Nhà báo Jonathan Wilson của tờ The Guardian cho rằng, sự biến đổi về mặt chiến thuật chịu sự tác động nhất định từ sự biến đổi trong vai trò của các cầu thủ. “Thủ môn hiện đại phải chơi chân nhiều hơn, phát động tấn công tốt hơn thay vì chỉ bảo vệ khung thành. Tương tự, hậu vệ biên hỗ trợ tấn công nhiều hơn trong khi các tiền đạo tham gia nhiều vào hệ thống phòng ngự. Còn về mặt tổng thể, cầu thủ ngày nay tốc độ hơn, mạnh mẽ hơn trước và đó là tiền đề để các HLV suy nghĩ về chiến thuật”, ông Jonathan Wilson nói.
Bình luận bài viết (0)
Gửi bình luận