"Đói" điện bên công trình thủy điện

Người dân vùng thủy điện Đắk Đrinh dùng điện tự chế

Dân khổ vì thủy điện “treo”

Nhìn 1,5 ha đất rừng hoang hóa vì nhường đất cho thủy điện Thượng Nhật (xã Thượng Nhật, Nam Đông, Thừa Thiên - Huế), ông Hồ Văn Lùng (thôn Lấp, Thượng Nhật) tiếc rẻ: Sáu năm nay, công trình khởi công rồi để đó, trong khi người dân thiếu đất canh tác. Ông Trần Văn Biển, Chủ tịch UBND xã Thượng Nhật xác nhận: Người dân không dám làm gì trên phần đất quy hoạch cho thủy điện. Hiện hàng trăm ha đất lòng hồ bị bỏ không vì dự án “treo”.

Dự án thủy điện Thượng Nhật có diện tích 130 ha đất đầu mối, 200 ha lòng hồ trải dài trên địa bàn thôn Lấp, thôn A Tin và A Lu, được cấp giấy phép cho Công ty Sản xuất vật liệu và xây dựng Cosevco làm chủ đầu tư, rồi được “sang tay” cho Công ty cổ phần Đầu tư thủy điện miền Trung Việt Nam. Từ ngày tiếp nhận dự án, Công ty này mới làm xong một cây cầu bắc qua con suối và “treo” miết từ tháng 4/2008 đến nay. Ông Ngô Văn Chiến, Chủ tịch UBND huyện Nam Đông cho biết, địa phương đã kiến nghị tỉnh thu hồi giấy phép đầu tư xây dựng, để người dân có đất sản xuất, song vẫn chưa thấy “hồi âm”.

Tại nhiều địa phương của Thừa Thiên - Huế, không ít dự án thủy điện “treo”, chậm tiến độ như Dự án thủy điện A Lin nằm trên địa bàn các xã: Hồng Trung, Hồng Vân, huyện A Lưới và xã Phong Xuân (huyện Phong Điền) khởi công xây dựng gần 4 năm nhưng chưa rõ ngày hoàn thành.

“Đói” điện bên nhà máy điện

Mấy năm nay, anh Hồ Văn Tuấn, ở khu tái định cư (TĐC) thủy điện Hà Nang (xã Trà Thủy, huyện Trà Bồng, Quảng Ngãi), phải thuê nhà của người bà con dưới xã cho con ở lại theo học cái chữ, bởi khu TĐC không có trường. “Mà có trường thì cũng không dám cho con học vì điện không có, học đèn dầu mắt nào chịu cho thấu”, anh Tuấn thở dài.

Gia đình anh Tuấn là một trong 105 hộ đồng bào dân tộc Kor với gần 500 nhân khẩu, 6 năm nay rơi vào tình cảnh khó khăn sau khi phải di dời khỏi nơi ăn, chốn ở cũ để nhường đất cho thủy điện. Mấy năm liền các hộ dân phải thắp đèn dầu vì không có điện. Trường học xây xong bỏ hoang vì thiếu cơ sở vật chất, nên tận dụng làm hội trường...

Ông Hồ Văn Tự, Phó chủ tịch UBND xã Trà Thủy cho biết, hiện do quá khó khăn ở khu TĐC nên rất nhiều hộ dân thôn 4 và thôn 1 về nơi ở cũ dựng nhà tạm để sản xuất. “Hiện huyện đang đầu tư hệ thống đường điện kéo về khu TĐC. Người dân mừng lắm. Hi vọng sớm có điện để người dân đỡ khổ”, ông Tự nói.

Tương tự là hàng chục hộ dân ở thôn Nước Đốp, xã Sơn Long (huyện Sơn Tây, Quảng Ngãi), từ hơn một năm qua, cuộc sống bị cô lập, phải dùng điện tự chế bởi đường điện quốc gia giờ đã chìm ngập dưới đáy hồ thủy điện Đắk Đrinh. “Sống bên thủy điện mà đói điện. Nghịch lý quá chú ơi”, anh Đinh Văn Son, thở dài ngao ngán.

“Đói” điện đi kèm đói nghèo là thực tế không ít hộ dân phải đối mặt sau các công trình thủy điện nghìn tỷ. Ông Hồ Tấn Vũ, Chủ tịch UBND xã Trà Thọ cho hay, có trường hợp như anh Hồ Văng Bường (thôn Tây) nhận đền bù đất tiền tỷ nhưng đi sắm ô tô, chơi bời giờ phải hưởng trợ cấp hàng tháng. Đó cũng là tình cảnh chung của nhiều hộ dân tại đây, do bài toán sinh kế cho các hộ dân bị giải tỏa còn hạn chế.

Thống kê của Sở Công thương Quảng Ngãi, toàn tỉnh quy hoạch xây dựng 26 dự án thủy điện. Tuy nhiên, qua rà soát, Sở đã tham mưu cho UBND tỉnh ra quyết định tạm dừng 14 dự án. Nguyên nhân là do chưa đánh giá đầy đủ những tác động của thủy điện đối với môi trường sinh thái, đời sống dân cư...

Hữu Trí - Võ Thanh