Khốn khổ cảnh sống chung ngập lụt của hơn trăm hộ dân nơi đất Mỏ

Thường trực nỗi lo nước ngập, nhà sập mùa mưa, bão

Thôn Khe Sím là điểm dân cư nằm trong vùng trũng, lại bị bủa vây bởi khai trường khai thác than và hệ thống bãi thải mỏ lộ thiên của một số đơn vị thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam, Tổng công ty Đông Bắc (Bộ Quốc phòng).

Như "cái rốn" chứa nước, chỉ cần có mưa lớn, cả khu dân cư Khe Sím sẽ bị ngập sâu. Thực trạng này đã diễn ra nhiều năm nay.

Bà Đào Thị Hường (62 tuổi, ở thôn Khe Sím) chỉ vào căn nhà của mình nằm ven tuyến đường vận tải của đơn vị khai thác than, cho biết, nhà thì đã cũ. Hiện bà Hường thu nhập thấp, con gái bị cụt mất một chân, cả nhà 6 người vẫn sống trong căn nhà cũ này.

"Cứ mưa to hoặc lũ dâng nước lên thì ngập ngang nhà. Trận mưa vài năm trước vào ban đêm, nước tràn vào nhà như thác, cả nhà vội vã bồng, bế nhau chạy tắt lên đồi. Khi nước rút thì toàn bộ tài sản đã bị nước ngập hết, đồ điện tử hỏng sạch", bà Hường than thở.

Bà Đỗ Thị Nô En tuy không phải sống căn nhà sắp sập, nhưng cũng chung cảnh thường xuyên bị nước ngập ngang mái nhà. 

Bà Nô En chỉ tay vào vết nước trên tường nhà trong trận lũ gần đây nhất cho biết, cứ có mưa lớn là cả nhà lại nháo nhào lo dọn đồ đạc. 

"Có lần, lũ đổ về lúc nửa đêm, cả nhà chỉ kịp chạy thoát thân lên đồi bỏ mặc đồ đạc ngập hay trôi", bà Nô En nhớ lại.

Còn bà Đỗ Thị Xuyến ở liền kề nhà bà Nô En thì không khỏi bức xúc khi nói về nguyên nhân gây những trận lụt dâng nước ngang mái nhà mình.

"Khoảng hơn chục năm trở lại đây, do rừng ở thượng nguồn bị đốn hạ sạch để khai thác than, xung quanh khu dân cư là các bãi thải mỏ khổng lồ, nên hễ có mưa lớn là nước đổ thẳng xuống rất nhanh, khiến cả khu dân dân cư thành biển nước", bà Xuyến phân tích.

Đang nghiên cứu phương án di dân

Theo tìm hiểu của PV Báo Giao thông, thôn Khe Sím, xã Dương Huy, TP Cẩm Phả được hình thành cách đây khoảng hơn 50 năm. Những hộ dân sinh sống tại đây chủ yếu là công nhân Liên đoàn địa chất 9G và công nhân thuộc Lâm trường Cẩm Phả (nay là Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Cẩm Phả).

Sau khi những cánh rừng ở thượng nguồn suối Ngã Hai, suối Lép Mỹ bị cạo trọc để khai thác than thì khoảng hơn chục năm trở lại đây, thôn Khe Sím thường xuyên xảy ra tình trạng ngập lụt rất sâu. 

Điển hình là trận lũ lịch sử cuối tháng 7/2015, cả vùng thung lũng Khe Sim bị chìm trong biển nước, thiệt hại hàng tỷ đồng về tài sản của nhân dân, rất may là không gây thiệt hại về người.

Liên tiếp những năm sau đó là 2017, 2019, 2022... và mà đây, thôn này tiếp tục bị ngập băng.

Thực hiện quyết định số 1357 ngày 4/5/2016 của UBND tỉnh Quảng Ninh về việc phê duyệt Đề án di dân tổng thể ra khỏi vùng sạt lở, ngập lụt nguy hiểm và quy hoạch bố trí phòng, chống thiên tai trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2016-2020 và định hướng đến năm 2025, trong năm 2017 và 2018, Công ty Than Quang Hanh - TKV đã phối hợp với UBND TP Cẩm Phả tổ chức di dời được gần 100 hộ dân tại đây chuyển đi nơi khác. 

Tổng kinh phí để bố trí di dời gần 100 hộ dân tại đây lên tới gần 150 tỷ đồng. Tuy nhiên, việc di dời chưa triển khai tới tất cả các hộ.

Bà Nguyễn Thị Hảo, gần 80 tuổi ở thôn Khe Sím chia sẻ, gần chục năm trước, cơ quan chức năng tiến hành kiểm đếm, xây dựng phương án đền bù, di dời, gia đình bà Hảo nằm trong danh sách được đền bù, giải phóng mặt bằng. 

Gia đình bà Hảo rất hồ hởi khi nhận thông tin sẽ được nhận gần 2 tỷ đồng. Thế nhưng, khi nhiều hộ dân trong thôn đã nhận tiền, chuyển đi nơi khác từ lâu thì hộ bà Hảo vẫn trong tình trạng chờ được nhận tiền.

"Khi tôi thắc mắc thì được trả lời, gia đình đã bị loại ra khỏi chương trình di dân. Nhà tôi nằm ở vị trí trũng nhất của thôn, cứ mưa lớn là ngập ngang nhà, chẳng hiểu vì sao lại bị loại? Tôi đã già, cô con gái ở chung bị bệnh tật, nên cứ nghĩ đến mưa lụt là lại run", bà Hảo than thở.

Ông Trương Quang Vịnh, Bí thư Đảng ủy xã Dương Huy, TP Cẩm Phả thừa nhận, cuộc sống của 116 hộ dân với khoảng 500 nhân khẩu ở thôn Khe Sím hiện nay rất khó khăn và nguy hiểm vào mùa mưa, lũ.

Theo quy hoạch, xã Dương Huy đã có quỹ đất khu vực tái định cư dành cho các hộ di dân, trong đó có thôn Khe Sím. Cán bộ xã hiện nay đều mới luân chuyển về, nên không nắm được ở giai đoạn trước vì sao lại không di dời toàn bộ các hộ ở Khe Sím. 

"Tuy nhiên, hiện, xã đang phối hợp với các đơn vị liên quan xây dựng phương án di dân ở Khe Sím để trình cấp có thẩm quyền xem xét", ông Vĩnh cho biết.