Lập “trạm thu phí”, rút ruột tài nguyên trên dòng Long Đại

"Trạm thu phí” nằm ngoài khu vực mỏ và hàng ngày vẫn thực hiện việc thu phí lậu

Lợi dụng những kẽ hở trong khâu quản lý giám sát và hành vi khai thác cát trái phép của người dân, các DN được giao nhiệm vụ khai thác cát đã lập “trạm thu phí” để thu lợi bất chính khiến hàng nghìn m3 tài nguyên bị rút ruột.

Theo quan sát, “trạm thu phí” là một căn chòi nhỏ dựng ngay bên bờ sông Long Đại, xã Trường Xuân, Quảng Ninh, Quảng Bình. Sát chòi là một chiếc xuồng máy. Hễ bất cứ thuyền hút cát nào ngang qua cũng phải ghé vào nộp tiền và nhận về một tờ giấy.

Lập trạm bất chính thu tiền tỷ

Tiếp cận một chủ thuyền vừa ở lán ra, người này cho biết vừa vào nộp phí hút cát do sáng nay thuyền hút được gần 15 khối cát nên phải nộp phí là 200.000 đồng. Gặp nhiều chủ thuyền khác là người thôn Xuân Dục 2, xã Xuân Ninh), ai cũng chung một câu trả lời: “Phí vô lý nhưng muốn yên thân thì phải nộp. Mình không nộp họ không cho hút cát ngoài mỏ thì lấy gì để sống”. Cũng vì các chủ thuyền hút cát ở đây hoạt động trái phép theo kiểu tự phát nên khi bị o ép đòi phí họ đều phải chấp nhận “ngậm bồ hòn làm ngọt”.

Trên thực tế, năm 2015, UBND tỉnh Quảng Bình có quyết định giao việc khai thác cát trên sông Long Đại cho 3 DN gồm: Công ty Xây dựng Lương Ninh, Công ty TNHH TMVT Hiền Ninh và Công ty TNHH XD Ngô Anh Tuấn (đều có địa chỉ tại huyện Quảng Ninh).

Theo đó, khu vực được cấp phép của cả 3 công ty này chỉ giới hạn tại bãi Lùi, bãi Cơm thuộc địa bàn xã Trường Xuân. Nhưng trong quá trình khai thác, nhận thấy có nhiều thuyền cát hoạt động ở khu vực, các công ty đã liên danh lại, lập ra 1 “trạm thu phí” đặt ngoài khu vực mỏ để tiến hành thu “phí khai thác” với tất cả các đò khai thác cát đi qua khu vực này.

Cũng theo các chủ thuyền,  “trạm thu phí” này đã tồn tại gần 1 năm qua và mức thu hiện tại không hề thấp. Trung bình với thuyền 15 khối thì các đối tượng thu 200 nghìn đồng/thuyền; thuyền càng lớn thì càng phải trả nhiều tiền hơn. Nhẩm tính với 15 thuyền cát ở xã Xuân Ninh, làm 30 chuyến/tháng, 10 tháng/năm thì số tiền thu được cũng đã lên đến 900 triệu đồng. Trong khi đó, theo ông L.T.C,  một người lái thuyền cát, hiện ở khu vực này có hơn 30 thuyền đang hoạt động. Như vậy số tiền thu bất chính lên đến gần 2 tỷ đồng/năm.

Chưa phát hiện thu phí trái quy định?

Phiếu thu ghi rõ là “phiếu xuất kho và vận chuyển nội bộ” nhưng người dân khai thác ngoài khu vực mỏ vẫn phải nộp phí

Vẫn biết vấn đề hút cát lậu của người dân là sai nhưng sự yếu kém trong khâu quản lý của chính quyền địa phương đã vô tình tạo kẽ hở cho các đối tượng “lộng hành” thu tiền bất chính. Ông Phạm Văn Quang, Phó chủ tịch xã Trường Xuân thừa nhận, tình trạng khai thác và hút trộm cát trên sông Long Đại ngày một diễn biến phức tạp, khó xử lý.

“Việc lập trạm thu phí thì chúng tôi có biết nhưng cụ thể thu bao nhiêu thì chúng tôi không rõ. Việc họ hút bán cát vì họ được tỉnh quy hoạch nên có quyền, nhưng lập trạm thu phí đó là trái với quy định, cá nhân tôi nghĩ đã có mỏ thì phải bán cát trực tiếp tại bến bãi, ai lại đi bán ngay... giữa sông bao giờ”.

Trong khi đó, ông Nguyễn Viết Giai, Trưởng phòng TN&MT huyện Quảng Ninh cho rằng: “Việc các công ty lập “chốt thu phí” là nằm trong hoạt động sản xuất của họ, hoạt động như thế nào là... việc của họ. Họ thu để nộp thuế cho Nhà nước và họ đặt tại vị trí nào thì không bắt buộc. Giá thu thì họ thu theo quy định của tỉnh, biên lai mua tại Chi cục Thuế, còn việc họ có thu trái quy định thì chúng tôi chưa phát hiện” (!?)

Hút 1 tháng bằng trữ lượng giấy phép cả nămCần phải nói thêm rằng, theo quyết định của tỉnh, việc khai thác cát của các DN trên dòng Long Đại đều phải tuân theo vị trí mỏ và trữ lượng. Đơn cử như: Công ty TNHH TMVT Hiền Ninh được cấp giấy phép và đi vào hoạt động từ tháng 4/2015 trên diện tích 3 ha với trữ lượng được cấp 65.329 nghìn m3, được phép khai thác trữ lượng cát tối đa 4 nghìn khối/năm, với thời hạn 17 năm; Công ty TNHH XD Lương Ninh được cấp giấy phép cùng thời điểm trên, với diện tích 8 ha, trữ lượng 148.750 khối, mỗi năm chỉ được phép hút 5 nghìn khối, thời hạn khai thác 30 năm...

Tuy nhiên thực tế, trung bình mỗi ngày các công ty này đã hút và bán ít nhất cho hơn 10 thuyền đò, mỗi thuyền đò có sức chứa từ 10 - 15 khối, chưa kể sà lan lớn vào mua cát, sạn. Tính ra, mỗi ngày đã hút trên 150 khối cát, sạn như vậy có thể nhẩm tính được chỉ cần một tháng thì lượng khai thác đã đủ cho số cát được phép hút của cả năm.Trao đổi với PV Báo Giao thông, ông Nguyễn Viết Ánh, Chủ tịch UBND huyện Quảng Ninh tỏ ra rất bất ngờ: “Chúng tôi sẽ nhanh chóng kiểm tra và dẹp ngay.

Việc lập trạm thu phí ngoài mỏ là sai nguyên tắc, các DN được cấp mỏ ở chỗ nào thì đặt vị trí thu phí ở chỗ đó. Nếu đúng như thế thì tôi chỉ đạo xóa, chứ không thể để thế được. Tôi sẽ yêu cầu làm báo cáo, nếu sự việc đúng như báo phản ánh thì sẽ thu hồi mỏ”.