Ngăn giá cả “té nước theo mưa”

Dù giá xăng, dầu đã giảm hơn 3.000 đồng/lít từ sáng 11/7, song các chuyên gia cho rằng, cần có giải pháp kiểm soát “mức tăng vòng hai” của giá xăng, dầu để hạn chế tình trạng “té nước theo mưa”.

Sức nóng giá cả lan từ đĩa bún đậu đến ly cà phê

Chọn mua 1 lít dầu ăn, 5 gói mỳ tôm gà nấm, 2 hộp bánh AFC rau củ, tổng hóa đơn là 126.000 đồng, chị Đỗ Thị Dịu (Bách Khoa, Hai Bà Trưng, Hà Nội) cho hay, chỉ với 3 món đồ nhưng đã mất thêm hàng chục nghìn đồng so với trước.

Với đà tăng giá hiện nay, dù tiết kiệm hết mức, gia đình chị vẫn phải chi thêm hơn 3.000.000 đồng mỗi tháng chi phí sinh hoạt.

“Xăng tăng là cái gì cũng tăng”, lời nói thảng thốt của một phụ nữ khoảng 60 tuổi khiến cả quán ăn tại phố Tô Hiệu, Cầu Giấy, Hà Nội đổ dồn sự chú ý. Suất bún đậu tại đây từ 35.000 đồng đã tăng lên 45.000 đồng khiến vị khách này giật mình.

Giá rau xanh tăng, giá thịt tăng, giá hải sản tăng, hàng hóa thiết yếu đến tiêu dùng tăng... là điều ai cũng thấy và tác động rõ nét đến cuộc sống hàng ngày.

Ông Nguyễn Bảo Đăng, chủ tạp hóa Bảo Đăng trên đường Trần Tử Bình, Cầu Giấy, Hà Nội nói vui: “Cái gì cũng tăng, chỉ có lương là không tăng”.

Theo ông Đăng, mặt hàng tăng giá nhiều nhất thời gian qua là dầu ăn.

Với 10 lần tăng, dầu đậu nành hiện đã lên ngưỡng 58.000 - 64.000 đồng/lít, tăng gần 20.000 đồng/lít so với mức giá cũ là 38.000 - 44.000 đồng, tương ứng với mức tăng hơn 50%.

Ngoài ra, mặt hàng mỳ tôm - thường chỉ giảm, cũng đã tăng từ 3.300 - 3.800 đồng/gói lên khoảng 4.000 - 4.400 đồng/gói, tương ứng mức tăng 15 - 20%...

“Các mặt hàng hầu hết tăng giá, sản phẩm tăng ít thì khoảng 8 - 9%, còn phần lớn tăng mười mấy phần trăm”, ông Đăng nói và cho biết, việc tăng giá cũng khiến cho sức mua giảm đáng kể.

Thậm chí, sức nóng của giá xăng cũng ảnh hưởng đến cả ly cà phê khiến nhiều người không khỏi giật mình. Chuỗi cửa hàng đồ uống Highlands đã tăng giá bán mỗi ly cà phê tại Hà Nội, TP.HCM thêm 18% kể từ đầu tháng 7, bao gồm cả việc mua cà phê qua các app đặt hàng.

Đơn vị này lý giải, do giá đầu vào như cà phê tăng 25%, mặt bằng tăng 10 - 20%, các loại ly, bịch, ống hút tăng giá từ 10 - 20%... Và để bảo đảm chất lượng, dịch vụ chuỗi đồ uống này buộc phải tăng giá bán từng ly cà phê.

Một siêu thị trên địa bàn TP.HCM cho biết, nhiều loại thực phẩm đã tăng 20 - 25% so với cuối năm trước do giá thành bị đội lên khi giá xăng dầu tăng mạnh. Thậm chí, giá các mặt hàng dầu ăn đã tăng 30 - 35% tùy loại dù mặt hàng này được bình ổn...

Kiểm soát giá cả, cách nào?

Theo chuyên gia kinh tế, PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh, chi phí xăng, dầu chiếm khoảng 3,52% trong tổng chi phí sản xuất của toàn nền kinh tế, tuy nhiên, sự tác động cũng tùy theo ngành nghề.

Ông Thịnh phân tích, trong ngành vận tải, chi phí xăng, dầu hiện chiếm tới 30 - 40%. Ước tính, bình quân 6 tháng đầu năm, giá xăng, dầu trong nước tăng 51,83%, tương ứng chi phí ngành vận tải sẽ tăng khoảng hơn 20%.

Theo thống kê, một số ngành sản xuất, chi phí vận tải chiếm khoảng 4 - 5% chi phí đầu vào. Tức là, mức tăng giá đầu vào theo giá vận tải chỉ tăng khoảng 0,8 - 1%. Như vậy, mức tăng đầu ra tương ứng cũng chỉ khoảng trên dưới 1% tùy theo mức biến động các loại giá đầu vào khác.

“Song, thời gian qua, nhiều mặt hàng thực phẩm tăng giá tới 30 - 40%, thậm chí lớn hơn nữa là bất thường”, ông Thịnh nói và cho rằng, điều này có nguyên nhân từ việc quản lý giá bán ra không được công khai, minh bạch.

Trong khi, hiện tượng “té nước theo mưa” thường diễn ra theo kỳ vọng tăng giá, song người dân không có thước đo nào để kiểm soát.

“Tôi đã nhiều lần đề nghị Tổng cục Quản lý thị trường và Bộ Tài chính phải xem xét những tác động của giá xăng, dầu, nguyên vật liệu đầu vào, từ đó đánh giá được ảnh hưởng thế nào đến giá các sản phẩm hàng hóa bán ra, đặc biệt là các mặt hàng hàng hóa cơ bản.

Công khai được tỷ lệ đó sẽ kiểm soát được việc tăng giá đầu vào và việc bán ra thị trường có đúng không. Thị trường sẽ minh bạch, có thể tự kiểm soát giá, hạn chế được hiện tượng “té nước theo mưa”...”, ông Thịnh nói và cho rằng, đó là trách nhiệm của lực lượng quản lý thị trường, không phải chỉ bắt hàng lậu, hàng giả, hàng nhái...

Với kinh nghiệm nhiều năm theo dõi thị trường, chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú, nguyên Phó giám đốc Sở Thương mại Hà Nội cho biết, quan trọng là cần hạ ngay giá xăng, dầu đúng thời điểm.

“Thời gian qua, giá xăng, dầu tăng rất mạnh nhưng chúng ta lại dùng biện pháp giảm giá xăng, dầu rất “nhỏ giọt”. Chúng ta vẫn thường thấy “lên 3, xuống 1”, đây cũng là tâm lý của “nhà buôn”. Khi lên rồi, rất khó để giảm”, ông Phú bày tỏ quan điểm.

Vị chuyên gia lo lắng, giá xăng, dầu đang trên đà giảm nhưng ngay cả khi xuống còn hơn 20.000 đồng/lít, mức “chịu đựng” được của người dân, doanh nghiệp, thì giá cả hàng hóa đã tăng lên rồi, rất khó để hạ về như mức cũ.

Bộ trưởng Công thương: Dịch bệnh, xung đột Nga-Ukraine khiến giá cả tăng