Nhức mắt "ma trận" sách tham khảo

Hai môn, 600 đầu sách tham khảo

Theo khảo sát của PV Báo Giao thông tại các nhà sách ở Hà Nội, chỉ riêng môn Toán và Tiếng Việt của bậc tiểu học đã có gần 600 loại sách tham khảo (STK) khác nhau của nhiều NXB: Đại học Sư phạm, ĐHQG TP HCM, ĐHQG Hà Nội, Giáo dục, Tổng hợp TP HCM, NXB Thời Đại, Hải Phòng, Đà Nẵng, Mỹ Thuật… Nếu như sách giáo khoa (SGK) chỉ có NXB Giáo dục được phép ấn hành, thì với STK bất cứ NXB nào cũng có thể xuất bản.

Theo ghi nhận, số lượng STK luôn gấp nhiều lần so với SGK. Bậc THPT đứng đầu về số lượng với khoảng hơn 400 đầu sách, bậc THCS với gần 200 đầu sách, bậc tiểu học hơn 100 đầu sách... Ngay ở lớp 1, theo danh mục của Bộ GD&ĐT, bộ SGK có 6 sách học nhưng tới 8 cuốn bổ trợ. Đó là chưa kể vô số đầu sách khác ở các nhà sách. Nhìn bề ngoài, chúng ta thấy STK rất đa dạng, phong phú về chủng loại, mẫu mã nhưng soi xét, đọc kỹ nội dung mới thấy rằng, phần lớn STK chỉ lấy lại bài tập, phần luyện tập trong SGK để giải mà ít có phần hướng dẫn hay gợi ý để học sinh tự làm bài. Thậm chí, nhiều cuốn còn bê nguyên xi nội dung của sách dành cho giáo viên. Tình trạng các loại STK có nội dung na ná giống nhau do cùng người hoặc một nhóm tác giả biên soạn được các NXB khác nhau phát hành cũng khá nhiều.

Đáng lo ngại hơn, không ít STK chất lượng biên soạn chưa đảm bảo, hiện tượng câu chữ, diễn đạt lôm côm, lủng củng, tối nghĩa, ngô nghê, sai chính tả, lỗi chấm phẩy câu... nhiều vô kể. Có khi còn sai sót cả về kiến thức, nhầm lẫn sự kiện, thời gian, tên tác giả... rất nguy hại với học sinh. Ví dụ như cuốn Kiểm tra đánh giá thường xuyên và định kỳ môn địa lý lớp 9 do các tác giả Phạm Thị Sen (chủ biên), Nguyễn Đăng Hưng, Lê Mỹ Phong biên soạn cũng có nhiều chi tiết sai. Phần trả lời cho câu hỏi số 5 (trang 60) ghi: “Đồng bằng sông Hồng không có các nhà máy thủy điện vì thiếu lao động” là hết sức vô lý và buồn cười. Đúng ra câu trả lời phải là: “Vì… không có nguồn thủy năng để xây dựng nhà máy thủy điện”…

Đình chỉ STK không phù hợp

Bộ GD&ĐT đã ban hành Thông tư số 21/2014/TT-BGDĐT quy định về quản lý và sử dụng xuất bản phẩm tham khảo trong các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên. Theo đó, xuất bản phẩm tham khảo được lựa chọn sử dụng trong các cơ sở giáo dục phải đảm bảo các yêu cầu sau: Phù hợp với mục tiêu, nội dung chương trình giáo dục do Bộ GD&ĐT ban hành đối với từng cấp học, lớp học; Đảm bảo tính khoa học, tính chính xác, tính sư phạm và tính thẩm mĩ; Phù hợp với tâm, sinh lí lứa tuổi của đối tượng sử dụng; Không trái với văn hóa, lịch sử, địa lí, đạo lí và thuần phong mĩ tục của Việt Nam; Phù hợp với xu hướng hội nhập quốc tế; Có tác dụng giáo dục tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc; Đảm bảo giữ gìn an ninh chính trị, trật tự xã hội và giữ vững chủ quyền quốc gia; Không vi phạm các quy định của pháp luật.

Thông tư cũng quy định, các sở giáo dục và đào tạo, phòng giáo dục và đào tạo chỉ đạo, hướng dẫn, thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các nội dung quy định đối với các cơ sở giáo dục, các tổ chức, cá nhân theo thẩm quyền. Ngoài ra, đình chỉ việc sử dụng xuất bản phẩm tham khảo có nội dung sai sót, không phù hợp với mục tiêu, chương trình giáo dục và SGK hoặc có biểu hiện vi phạm pháp luật tại các cơ sở giáo dục; báo cáo cơ quan có thẩm quyền để có biện pháp xử lý kịp thời. Thông tư này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 20/8/2014.

Vũ Anh