Vì sao “sách bẩn” tung hoành?

Cuốn sách “Miếng ngon Hà Nội” sai phạm nghiêm trọng về nội dung

Qua đó, mới thấy được lỗ hổng trong liên kết xuất bản.

Liên tiếp thu hồi sách vi phạm

Chỉ hơn 1 tháng qua, Cục Xuất bản, in và phát hành đã đình chỉ xuất bản và thu hồi nhiều cuốn sách vi phạm. Đặc biệt, những cuốn sách này đều là sách nhà xuất bản (NXB) liên kết với các công ty sách và nhà sách tư nhân. Vụ việc một lần nữa chỉ ra lỗ hổng kiểm duyệt - vốn đã lỏng lẻo - trong việc thực hiện sách liên kết giữa đơn vị tư nhân và NXB. Đây chính là một trong những nguyên nhân khiến ngày càng nhiều cuốn sách “rác” lọt ra thị trường.

Hồi cuối tháng 5, cuốn sách Miếng ngon Hà Nội của nhà văn Vũ Bằng do NXB Dân Trí liên kết với Công ty Văn hóa Minh Tân - Nhà sách Minh Thắng tái bản đã chính thức bị thu hồi vì có sai phạm nghiêm trọng về mặt nội dung chính trị.

Không lâu sau đó, Cục tiếp tục đình chỉ phát hành tập thơ Thành phố dịu dàng của tác giả Trần Nhuận Minh do NXB Hội Nhà văn xuất bản. Lý do có hai bài thơ Lúc ấy… và Những điều ấy… có những câu mang tính chủ quan, không phù hợp. Được biết, tập thơ Thành phố dịu dàng của tác giả Trần Nhuận Minh đã đoạt giải Nhất “Giải thưởng Văn nghệ Hạ Long” lần thứ VIII của tỉnh Quảng Ninh.

Mới đây nhất, cuốn sách Một cơn gió bụi (Kiến văn lục) của tác giả Trần Trọng Kim do XB Hội Nhà văn - Công ty TNHH MTV sách Phương Nam liên kết phát hành bị thu hồi vì sai phạm không đăng ký đề tài. Ngoài ra, trong cuốn sách có nhiều chi tiết, đánh giá không phù hợp, không khách quan hoặc chưa được kiểm chứng”. Ngoài ra, Cục còn đình chỉ phát hành cuốn sách để thẩm định lại nội dung; Giải trình rõ việc khác biệt giữa đăng ký xuất bản và thực hiện cuốn sách Đi tìm sự thật của tác giả Trần Nhuận Minh, do NXB Hội Nhà văn liên kết với Trung tâm Nghiên cứu quốc học phát hành.

Dịch giả Nguyễn Việt Long cho biết, hiện nay, NXB chịu trách nhiệm hoàn toàn với nội dung bản thảo của mình. Khi xin giấy phép phát hành, NXB chỉ cần ghi tên sách, tên tác giả và một đoạn giới thiệu ngắn nội dung cuốn sách lên Cục Xuất bản, in và phát hành. Khi phát hiện ra vi phạm Cục mới tuýt còi.

Cũng theo dịch giả, nguyên nhân sách ẩu hiện nay là do NXB “đói” nên đã có hình thức liên kết với các công ty tư nhân để làm sách. Nhiều công ty sách có đội ngũ biên tập tốt, nhưng cũng có công ty không có đội ngũ biên tập tử tế, yếu kém về mặt chuyên môn dẫn đến biên tập ẩu, xảy ra nhiều sai sót .

Ngoài ra, có những đầu sách xin phép kéo dài nên các công ty tư nhân nộp cho NXB xin giấy phép bản bông 1. Sau đó, họ biên tập tiếp bản bông 2, bông 3. Đến khi NXB trả lại, yêu cầu sửa chữa và cấp phép cho bông 1, nhưng công ty khi in lại in bông 2, bông 3. Chính vì thế, xảy ra vi phạm mà đôi khi NXB không giám sát được.

Rà soát kỹ khâu liên kết xuất bản

Ông Chu Văn Hòa, Cục trưởng Cục Xuất bản, in và phát hành cho biết, nếu đánh giá về mức độ vi phạm thì trong vòng 5 năm trở lại đây, đặc biệt là từ khi Luật Xuất bản năm 2012 có hiệu lực, ngành xuất bản đi từ chỗ lộn xộn, mất trật tự, thậm chí hỗn loạn, thụt lùi, thì đến bây giờ đã đi vào trật tự, vươn lên. Trước đây, ngành xuất bản chủ yếu “đóng cửa bảo nhau” nhưng bây giờ Cục chủ trương công khai. Xử lý đến đâu, công khai đến đó. Điều này khiến số vụ sai phạm xuất hiện trên báo chí nhiều hơn, gây cảm giác tình trạng sai phạm nhiều hơn nhưng thực tế lại là giảm đi.

“Trong vòng vài năm trở lại đây, số lượng sách bị xử lý vi phạm có chiều hướng giảm rõ rệt. Năm 2013 là 190 vụ, năm 2015 là 160 vụ, năm 2016 là 130 vụ. Đầu năm 2017 đến nay chỉ có khoảng 40 vụ. Tuy nhiên, phải thừa nhận rằng, trong tháng 6, số lượng sách xảy ra sai sót có chiều hướng tăng lên. Phía Cục Xuất bản, in và phát hành đã ngay lập tức có động thái chấn chỉnh, rà soát, yêu cầu các NXB xem xét lại các hoạt động biên tập, xuất bản của mình. Khâu liên kết xuất bản cũng được rà soát kỹ và báo cáo lên Cục, Bộ”, ông Hòa nói.

Cũng theo ông Hòa, xử phạt vi phạm phải theo luật, không thể tùy tiện được. “Chúng tôi rất kiên quyết trong việc xử lý các sai phạm trong ngành xuất bản. Hành động kịp thời và đúng mực. Trước đây, đã từng có NXB bị xử phạt 1 tỷ đồng và dừng hoạt động vĩnh viễn. Gần đây, cũng có NXB phải tạm dừng hoạt động trong vài tháng vì những sai phạm trong xuất bản sách”, Cục trưởng Cục Xuất bản, in và phát hành khẳng định.

Thu hồi sách Một cơn gió bụi của Trần Trọng Kim