WB đề xuất 9 dự án giúp giảm chi phí vận tải

Theo báo cáo của Ngân hàng thế giới (WB) về thúc đẩy thương mại thông qua giao thông đường thủy nội địa và ven biển Việt Nam, nếu đầu tư tối đa 1.150 triệu USD cho việc nâng cấp các hành lang đường thủy chính hiện nay sẽ giúp Việt Nam tiết kiệm được hơn 71% chi phí vận tải và giảm 23-68% khí thải từ vận chuyển đường thủy ở các tuyến huyết mạch.

Tiềm năng còn bỏ ngỏ

Theo số liệu điều tra của ông Luis C. Blancas, Chuyên gia Giao thông vận tải thuộc Vụ Phát triển Bền vững Khu vực Đông Á-Thái Bình Dương, vận tải thuỷ nội địa chiếm khoảng 48% tổng trọng tải vận chuyển của cả nước. Trong đó, các mặt hàng chính như gạo, mía đường, gỗ, vật liệu xây dựng, phân bón, hàng thủy sản... tỷ lệ vận chuyển thông qua các phương tiện thuỷ chiếm tỷ lệ cao (từ 30-80%).

Tuy nhiên, trong nhiều năm qua việc đầu tư phát triển mạng lưới giao thông thủy nói chung của Việt Nam chưa được chú trọng. Cụ thể, số liệu 8 năm (giai đoạn 1999-2007) cho thấy rằng tổng nguồn vốn dành cho việc phát triển hạ tầng giao thông của Việt Nam là khoảng 113 ngàn tỷ đồng (tương đương 5,6 tỷ USD) nhưng có đến 80% nguồn kinh phí này được đầu tư cho đường bộ. Trong khi đó phần vốn dành cho việc nâng cấp, phát triển các tuyến đường thủy nội địa chỉ chiếm khoảng 2%, tương đương 110 triệu USD cho 8 năm.

Đầu tư giao thông thủy sẽ tiết kiệm chi phí vận tải và góp phần giảm tải giao thông đường bộ

Ông Blancas cho rằng, do thiếu kinh phí đầu tư cho vận tải thuỷ nên kinh phí vận chuyển cao, lại được tính  vào giá bán hàng hóa khiến sức cạnh tranh của hàng Việt Nam bị sụt giảm. Điều đáng nói là, việc đầu tư thiên lệch này sẽ khiến cho áp lực duy tu các tuyến đường bộ huyết mạch liên tục tăng lên. Theo ông Blancas, Chính phủ Việt Nam và các ban ngành hữu quan cần xem xét gia tăng nguồn vốn để nâng cấp các tuyến hành lang đường thủy quan trọng như tuyến hành lang số 1 vùng ĐBSCL (tuyến nối Vĩnh Long-TP. Hồ Chí Minh), tuyến hành lang số 1 vùng Đồng bằng Sông Hồng (nối Quảng Ninh với Việt Trì).

Cần đầu tư 9 dự án trọng điểm

Trên cơ sở phân tích các số liệu về tiềm năng phát triển của các tuyến vận tải thuỷ chính tại Việt Nam, đồng thời tính toán các khả năng nhằm nâng cao hiệu quả và tiết giảm chi phí vận chuyển, nhóm nghiên cứu của WB đề xuất thực hiện 9 dự án nâng cấp cải tạo các tuyến vận tải thủy trên cả nước.

Theo đó, ở khu vực miền Bắc, nhóm đề xuất thực hiện dự án nâng cấp tuyến hành lang số 1 (Quảng Ninh -Việt Trì) từ đường thủy cấp II lên cấp I; nâng cấp tuyến hành lang số 2 (Hải Phòng-Ninh Bình) và tuyến hành lang số 3 (Hà Nội-Lạch Giang) từ cấp III lên cấp II. Các dự án này sẽ được thực hiện trong thời gian từ 2014-2020, với tổng kinh phí khoảng 450-750 triệu USD. Ở khu vực miền Nam, nhóm đề nghị thực hiện dự án nâng cấp tuyến hành lang đường thủy số 1 (TP. Hồ Chí Minh-Vĩnh Long) từ cấp III lên cấp II. Dự án này có thể thực hiện từ 2014-2016 với tổng chi phí từ 150-250 triệu USD.

Ngoài các dự án trên, nhóm nghiên cứu của WB đề xuất ngành giao thông nên tính toán thực hiện thêm 5 dự án nhỏ khác là: nâng cấp cảng vận tải container ven biển ở miền Bắc, thúc đẩy phát triển cơ sở hạ tầng cửa ngõ mở rộng ở đồng bằng sông Hồng để phục vụ thị trường Hà Nội; thúc đẩy hiện đại hóa động cơ và đội tàu trong giao thông VTĐTNĐ… Tổng kinh phí thực hiện các dự án này khoảng trên 100 triệu USD.

Theo tính toán của các chuyên gia tại WB, nếu được đầu tư đúng tiến độ và hiệu quả thì sau khi hoàn thành 9 dự án nói trên, chi phí vận tải đường thủy ở các tuyến hành lang chính sẽ tiết kiệm được ít nhất từ 71%, trong khi đó lượng khí thải sẽ giảm xuống 23-27% so với thời điểm hiện nay. Song song đó tỷ lệ người đi lại bằng các phương tiện thuỷ cũng sẽ tăng lên 0,5-3% vào năm 2030. 

Theo phân tích của các chuyên gia, nếu các dự án nói trên được thực hiện, mỗi năm sẽ có khoảng 18 triệu tấn hàng hóa được chuyển từ vận tải đường bộ sang vận tải đường thủy. Với mức phí vận chuyển đường thủy trung bình khoảng 0,17 USD tấn/km, rẻ hơn so với vận chuyển đường bộ. Như vậy, mỗi năm các doanh nghiệp có thể giảm được chi phí rất lớn dành cho vận chuyển hàng hóa.

Đỗ Loan