Xe dán thẻ thu phí mới được đi cao tốc: Giải pháp phòng Covid-19

Thí điểm cao tốc chỉ thu phí không dừng, hạn chế lây lan dịch Covid-19

Tìm hiểu của PV Báo Giao thông, việc thu phí thủ công tại các trạm thu phí ngoài việc thường trực ùn tắc còn có nguy cơ lây nhiễm dịch Covid-19 rất cao. Mỗi khi qua trạm, lái xe phải mở cửa kính để lấy vé trả tiền, tiếp xúc gần với nhân viên thu phí. Thực tế, không ít trạm thu phí đã có nhân viên là F0 và phải cách ly y tế.

Trao đổi với Báo Giao thông, ông Nguyễn Mạnh Thắng, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Đường bộ VN cho hay, lợi ích của thu phí không dừng đã rất rõ ràng, tuy nhiên để việc thí điểm này thành công thì còn khá nhiều việc phải làm. Khi có chỉ đạo của Bộ GTVT, Tổng cục Đường bộ VN sẽ xây dựng phương án thực hiện trình Bộ GTVT.

Trong đó, sẽ nghiên cứu lựa chọn, đề xuất thí điểm trên một số tuyến cao tốc. Quan điểm của Tổng cục là sẽ lựa chọn các tuyến cao tốc có đường song hành để người dân có sự lựa chọn và hội đủ các điều kiện có thể triển khai được.

“Trước tiên, Tổng cục sẽ lựa chọn tuyến cao tốc Hà Nội - Hải Phòng vì đây là tuyến cao tốc có đường song hành cho người dân có sự lựa chọn. Nếu thuận lợi sẽ triển khai thí điểm tuyến cao tốc này vào quý II/2022 sau khi có sự chấp thuận của Bộ GTVT và các cơ quan liên quan”, ông Thắng cho hay.

Theo ông Thắng, Tổng cục Đường bộ VN sẽ rà soát cơ sở pháp lý và các điều kiện để việc triển khai thí điểm được khả thi.

Bên cạnh đó, Tổng cục cũng sẽ nghiên cứu những khó khăn, vướng mắc báo cáo Bộ GTVT. Bên cạnh việc tuyên tuyền, Tổng cục sẽ phối hợp với lực lượng chức năng tăng cường xử phạt xe không đủ điều kiện đi vào làn thu phí không dừng.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Khúc Hữu Thanh Hải, Giám đốc Công ty CP Vận tải thương mại và dịch vụ Đất Cảng cho hay, việc thí điểm cao tốc chỉ có thu phí không dừng là cần thiết nếu đủ cơ sở pháp lý.

“Nhà nước đã hoàn thành hệ thống thu phí tự động ở các trạm nhưng tỷ lệ xe dán thẻ lại rất ít, nếu chủ phương tiện không sử dụng sẽ lãng phí nguồn lực đầu tư”, ông Hải nói.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Văn Thanh, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô VN chia sẻ, thu phí tự động là dịch vụ văn minh hiện đại nhưng tỷ lệ phương tiện dán thẻ đi vào làn không dừng rất thấp.

Việc chỉ cho phép xe không dán thẻ tự động đi vào cao tốc có thể xem là một giải pháp để hướng người dân đến sử dụng dịch vụ tiện ích này.

Trong khi đó, lãnh đạo Tổng công ty Phát triển hạ tầng và đầu tư tài chính VN (VIDIFI) - đơn vị quản lý tuyến cao tốc Hà Nội - Hải Phòng cho biết, tỷ lệ phương tiện dán thẻ và sử dụng dịch vụ trên tuyến cao tốc Hà Nội - Hải Phòng chỉ chiếm khoảng 30%. Từ nay đến khi thí điểm chỉ còn 3 tháng, trong thời gian ngắn khó đẩy tỷ lệ người dùng lên 70 - 80%.

“Thực tế tại các trạm thu phí cao tốc Hà Nội - Hải Phòng có nhiều chủ phương tiện cả năm mới đi một lần và không biết nạp tiền, dán thẻ ở đâu. Còn tình trạng xe không đủ tiền trong tài khoản vẫn lưu thông qua trạm và nhiều xe đã dán thẻ nhưng hệ thống không đọc được và barie không mở”, vị lãnh đạo VIDIFI cho hay.

Vẫn còn băn khoăn

Dù lợi ích thấy rõ, tuy nhiên, nhiều chủ phương tiện vẫn băn khoăn về cơ sở pháp lý khi yêu cầu người tham gia giao thông phải sử dụng ETC.

Bên cạnh đó, thực tế hiện nay tỷ lệ người dán thẻ và nạp tiền sử dụng dịch vụ thấp, chưa kể nảy sinh một số vướng mắc trong quá trình lưu thông qua trạm.

Anh Nguyễn Quốc Phong (Thanh Xuân, Hà Nội) cho hay, thu phí tự động là văn minh nhưng bản thân anh và nhiều người ít khi lái xe ra khỏi thành phố nên không muốn dán thẻ thu phí tự động.

Vì vậy, chủ trương không cho xe chưa dán thẻ thu phí ETC đi vào cao tốc là chưa phù hợp. Anh Phong cho rằng vẫn nên dành một làn hỗn hợp cho những xe chưa dán thẻ thu phí tự động và không có tiền trong tài khoản.

Tương tự, anh Lê Văn Hoàng, làm nghề lái xe container cho rằng cần xem xét kỹ việc bắt buộc phải dán thẻ ETC khi chạy vào đường cao tốc liệu có hạn chế quyền đi lại của người dân hay không.

“Thực tế có nhiều người rất ít đi nên không muốn dán thẻ, bởi vậy cần thiết có làn dành cho xe trả tiền mặt”, anh Hoàng nói.

Khẳng định thu phí không dừng giúp lưu thông nhanh hơn và giảm chi phí vận tải, tuy nhiên ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô VN cho rằng, thu phí không dừng hiện chỉ cho phép hình thức trả trước, chủ phương tiện nạp tiền vào tài khoản giao thông của nhà cung cấp dịch vụ và lưu thông qua trạm.

“Nhiều doanh nghiệp vận tải gặp khó khăn do dịch bệnh nên không có điều kiện ứng tiền để trả trước. Vì vậy, cần có thêm hình thức trả sau để cho người dân và doanh nghiệp lựa chọn. Đồng thời, có giải pháp kết nối giữa tài khoản giao thông và tài khoản ngân hàng, khi xe qua trạm sẽ trả tiền trực tiếp từ tài khoản ngân hàng mà không cần tài khoản giao thông, giải quyết được thắc mắc về lãi suất”, ông Quyền nói.

Cũng theo ông Quyền, đây là biện pháp hành chính để thúc đẩy tỷ lệ người dùng dịch vụ nhưng cần nghiên cứu tác động mặt trái của việc thí điểm.

Khi chỉ cho phép phương tiện dán thẻ đi vào cao tốc, phương tiện sẽ dồn sang các tuyến đường khác gây quá tải, ùn tắc và tuyến cao tốc bắt buộc thu phí không dừng sẽ bị thất thu, khó khăn cho nhà đầu tư.

Đã giải quyết cơ bản vướng mắc

Lý giải về các vướng mắc trên, ông Bùi Trình, Tổng giám đốc Công ty CP Giao thông số (VDTC) cho biết, chủ phương tiện khi tham gia giao thông có thể tra cứu tài khoản còn hay hết tiền trên App (phần mềm) của VDTC.

Trường hợp không còn tiền có thể nạp qua các ví điện tử và thẻ ngân hàng. Khi đi qua trạm, tin nhắn thông báo số dư tài khoản sẽ được gửi đến App được cài đặt của chủ phương tiện.

Nói về việc barie không mở khi xe qua trạm, ông Trình cho biết, có 2 nguyên nhân không đọc được thẻ đó là thẻ bị hỏng và hệ thống lắp đặt tại trạm chưa đáp ứng yêu cầu về mặt kỹ thuật.

Trường hợp thẻ hỏng, bong tróc thì phải dán lại. Khi triển khai thí điểm, nhà cung cấp dịch vụ sẽ sẵn sàng lực lượng tại các trạm thu phí để hỗ trợ chủ phương tiện dán thẻ, nạp tiền vào tài khoản.

Ông Tô Nam Toàn, Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ môi trường và Hợp tác quốc tế (Tổng cục Đường bộ VN) cho hay, hiện nay chỉ còn một vài lỗi không đọc được thẻ, chủ yếu là các xe đã dán thẻ từ khi bắt đầu triển khai thu phí không dừng, lâu không dùng nên thẻ bị xuống cấp.

Lỗi này được các nhà cung cấp dịch vụ khắc phục ngay tại trạm bằng phần mềm đọc qua biển số xe.

Theo ông Toàn, hiện đã có đầy đủ công cụ để chủ xe kiểm tra số dư trong tài khoản giao thông. Trước mỗi chuyến đi, chủ phương tiện kiểm tra trước trên phần mềm của nhà cung cấp mà mình sử dụng cài trên điện thoại.

“Chủ phương tiện muốn nhận được thông báo số dư tài khoản phải đăng ký và mất phí hàng tháng. Cách khác không mất phí là chủ phương tiện cài phần mềm của nhà cung cấp dịch vụ ETC để nhận các thông tin tài khoản. Phần mềm cũng tự động nạp tiền từ tài khoản cá nhân của chủ phương tiện vào tài khoản giao thông. Bên cạnh đó, các app của ngân hàng hiện đều có chức năng nạp tiền tự động và thông báo số dư cho dịch vụ thu phí tự động không dừng”, ông Toàn cho biết.

Đề cập đến hình thức trả sau để tháo gỡ mối lo cho chủ phương tiện không phải nạp tiền trước vào tài khoản hay trong tài khoản không có đủ tiền, ông Toàn cho hay, hiện nay chưa có chế tài cho việc trả sau nên trước mắt chưa thể làm được ngay.

Để làm được việc này, trước tiên phải sửa lại hợp đồng với nhà đầu tư BOT. Hiện nay, tiền thu phí hàng ngày, nhà cung cấp dịch vụ phải trả ngay cho nhà đầu tư BOT vào hôm sau để họ chuyển trả ngân hàng tài trợ vốn.

“Chẳng hạn một ngày thu 1.000 xe, trong đó có 100 xe trả sau, nhà cung cấp dịch vụ ETC sẽ phải bỏ tiền trước để trả trước cho nhà đầu tư BOT. Số tiền nợ đọng trả sau sẽ rất lớn, nhà cung cấp dịch vụ sẽ không có khả năng trả trước và nhà đầu tư BOT cũng sẽ khó chấp thuận. Bên cạnh đó, các ngân hàng tài trợ vốn cho dự án BOT họ cũng không đồng tình vì họ muốn thu tiền ngay. Đây là điểm vướng lớn nhất cần tháo gỡ”, ông Toàn nói.

Liên quan đến kết nối giữa tài khoản cá nhân và tài khoản giao thông để chủ phương tiện không phải nạp tiền trước vào tài khoản giao thông, ông Toàn cho hay, vấn đề này đang gặp rào cản về mặt kỹ thuật.

Hiện chưa xử lý được về tốc độ kết nối giữa tài khoản ngân hàng và tốc độ xe chạy qua trạm. Với vận tốc 40km/h khi xe qua trạm, tốc độ để xử lý trả tiền và mở barie chỉ 0,6 giây.

Trong khi đó, tốc độ xử lý một giao dịch của ngân hàng mất cả phút. Đây là lý do không chỉ ở Việt Nam mà nhiều nước trên thế giới vẫn phải dùng hình thức trả trước.

Làm gì để thí điểm khả thi?

Theo ông Vũ Ngọc Oánh, Phó tổng giám đốc Công ty Cổ phần BOT Pháp Vân - Cầu Giẽ, việc thí điểm là chủ trương đúng để chủ phương tiện thấy đây là dịch vụ hữu ích, giúp hình thành thói quen cho người dân sử dụng thu phí tự động không dừng. Khi có một số tuyến 100% thu phí không dừng, việc nhân rộng ra các tuyến khác là khả thi.

Để tăng tỷ lệ người sử dụng, ông Oánh cho rằng, ngoài giải pháp tuyên truyền có thể dùng “đòn bẩy” là chính sách hỗ trợ giá để khuyến khích người dùng. Chính phủ hỗ trợ chủ phương tiện dùng ETC bằng 2 - 3% giá vé trong một thời gian nhất định.

Nguồn hỗ trợ này được lấy từ nguồn ngân sách Nhà nước. Cùng với đó phải tăng cường việc xử phạt đối với chủ phương tiện không đủ điều kiện thu phí không dừng và đi sai làn.

Theo ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô VN, cần xem xét nguyên nhân và giải bài toán vì sao thu phí không dừng mang lại nhiều lợi ích trong lưu thông nhưng người dân chưa mặn mà.

Đồng thời, có giải pháp tổng thể về cơ chế để làm sao người dân thấy việc sử dụng ETC là thuận tiện hơn so với thu phí thủ công.

Lãnh đạo VIDIFI cũng cho rằng, khi giải quyết được bài toán tổng thể về các vướng mắc hiện nay, nâng tỷ lệ người dùng lên thì việc cao tốc có 100% thu phí không dừng mới khả thi.

Chỉ thu phí tự động không hạn chế quyền đi lại