Bỏ tạm giữ xe vi phạm giao thông được không?

Việc này gây ra nhiều hệ lụy, nhất là nguy cơ cháy nổ, lãng phí tài sản.

Báo Giao thông trao đổi với Thiếu tướng Nguyễn Thanh Hồng (nguyên Ủy viên thường trực Ủy ban Quốc phòng - An ninh của Quốc hội) về giải pháp khắc phục thực trạng này.

Thủ tục phức tạp, rườm rà

Hiện, tình trạng quá tải diễn ra tại hầu hết các bãi tạm giữ xe vi phạm của 63 tỉnh, thành trên cả nước. Nhiều ý kiến cho rằng, những bãi xe với hàng nghìn chiếc phơi mưa nắng là sự lãng phí tài sản, ông nghĩ sao?

Hình ảnh các bãi tạm giữ xe vi phạm chứa hàng nghìn chiếc dầm mưa dãi nắng, có nơi cỏ dại dây leo phủ kín xe không phải là mới. 

Một số đại biểu Quốc hội, trong đó có tôi từng rất quan tâm và đưa ra các giải pháp từ khá lâu.

Khi công tác trong lực lượng CSGT, tôi từng có quan điểm về việc không cần tạm giữ phương tiện, mà cần có các biện pháp khác đảm bảo việc thi hành các quyết định xử phạt. 

Trong đề tài luận án tiến sĩ của mình, tôi cũng đã đưa ra nhiều giải pháp về việc này.

Thậm chí, quá trình tiếp xúc cử tri ở các địa phương, tôi ghi nhận nhiều ý kiến, nhất là những người làm công tác quản lý, xử phạt phương tiện vi phạm. 

Họ cũng đề xuất giải pháp tương tự nhằm giải quyết tình trạng quá tải.

Trước đây, địa phương nơi tôi phụ trách chỉ thực hiện việc tạm giữ giấy phép lái xe, ra quyết định xử phạt và yêu cầu người điều khiển hoặc chủ phương tiện đến giải quyết. 

Nếu họ không chấp hành thì ra quyết định cưỡng chế, chứ không tạm giữ phương tiện đó. 

Tuy nhiên, đó là giải pháp ở thời điểm trước đây khi lượng phương tiện vi phạm ít, đối tượng vi phạm cũng chưa đa dạng và phức tạp như bây giờ.

Theo ông, lý do gì khiến tình trạng quá tải tồn tại nhiều năm mà chưa được giải quyết?

Thực tế cho thấy, nếu chỉ áp dụng biện pháp tạm giữ phương tiện, dễ xảy ra tình trạng chủ phương tiện (nhất là đối với các loại xe mô tô, xe gắn máy) có giá trị thấp hơn mức xử phạt sẽ bỏ lại xe, không đến giải quyết. 

Bên cạnh đó, thủ tục đấu thầu và thanh lý xe vi phạm rất phức tạp, rườm rà.

Cụ thể là sau khi hết thời hạn tạm giữ, đơn vị chức năng phải thông báo xác minh chủ phương tiện. 

Khi hết hạn một năm từ ngày thông báo lần hai mới được ban hành quyết định tịch thu xe (trường hợp không xác định được chủ xe). 

Sau đó, địa phương phải thành lập hội đồng định giá, đấu giá, phát mãi xe.

Người có lỗi, xe không có lỗi

Vậy vì sao chúng ta không sửa ngay các quy định? Việc sửa có phức tạp không, thưa ông?

Hiện nay, Bộ Công an và lực lượng CSGT đang tích cực áp dụng khoa học công nghệ vào quản lý người và phương tiện giao thông. 

Điều này đang có nhiều thuận lợi hơn để giải quyết bài toán về quản lý phương tiện và người lái.

Bên cạnh đó, chúng ta đang chỉnh sửa, bổ sung một số luật trong lĩnh vực trật tự an toàn giao thông. 

Đây là cơ hội rất tốt để chúng ta đưa ra những giải pháp về xử lý vi phạm hành chính, trong đó có nội dung tạm giữ phương tiện vi phạm.

Ngoài sự lãng phí khi các phương tiện bị bỏ lại, theo ông tình trạng nêu trên còn gây ra những hệ quả nào khác?

Về mặt pháp lý, chỉ có người điều khiển vi phạm, còn phương tiện không có lỗi.

Chỉ khi phương tiện đó không còn được đảm bảo kỹ thuật, độ an toàn để tiếp tục sử dụng mới nên tạm giữ hoặc đình chỉ lưu hành và thu hồi.

Tuy nhiên, để đảm bảo hơn quyền lợi của công dân đối với việc sở hữu tài sản, khi sửa đổi, bổ sung luật lần này, nên có thêm quy định bắt buộc người điều khiển phải thực thi các quyết định xử lý vi phạm. 

Chẳng hạn, sau hai hoặc ba lần thông báo mà công dân không đến giải quyết thì phương tiện sẽ bị tịch thu, thanh lý.

Tình trạng quá tải như hiện nay không chỉ gây lãng phí của cải, mà còn tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường, cháy nổ rất cao. 

Thực tế đã xảy ra nhiều vụ cháy, gây thiệt hại lớn, mới đây nhất là vụ cháy 200 phương tiện tại bãi xe tang vật ở Bình Thuận.

Cần quản lý phương tiện bằng khoa học công nghệ

Nếu không tạm giữ xe vi phạm nữa, ngoài việc thông báo và tịch thu nếu chủ xe không đến, cần thêm những giải pháp gì để giải quyết tình trạng quá tải, thưa ông?

Trước hết, cần hạn chế hình thức tạm giữ phương tiện vi phạm. Thay vào đó, có thể áp dụng các biện pháp thay thế khác dựa vào việc quản lý phương tiện bằng khoa học công nghệ.

Thứ nhất, áp dụng các quy định về định danh biển số, quản lý người lái bằng mã định danh công dân để xử lý vi phạm giao thông. Công dân không chấp hành xử phạt, cơ quan quản lý sẽ cưỡng chế.

Thứ hai, đối với phương tiện kinh doanh vận tải mà vi phạm, chủ sở hữu tài sản (chủ doanh nghiệp) phải bị liên đới chịu trách nhiệm khi giải quyết vi phạm.

Thứ ba, mỗi đơn vị, cá nhân sở hữu phương tiện hoặc người điều khiển phương tiện phải có một tài khoản nhằm đảm bảo việc thi hành các quyết định xử phạt vi phạm hành chính. 

Khi cá nhân hoặc tổ chức vi phạm, cơ quan chức năng sẽ khấu trừ tiền phạt vào tài khoản đó. 

Phương pháp này cũng đang được nhiều nước trên thế giới áp dụng. Tuy nhiên, cần đặt ra cơ chế để quản lý trong trường hợp tài khoản không có đủ số tiền để thi hành.

Thứ tư, quá trình quản lý phương tiện bằng khoa học công nghệ, cơ quan chức năng có thể áp dụng hình thức ký quỹ đặt cọc đối với các phương tiện do tổ chức, cá nhân sở hữu.

Thứ năm, cần nghiên cứu sửa đổi các quy định về thủ tục đấu giá, phát mãi và thanh lý xe vi phạm. 

Một trong các giải pháp trước mắt, có thể quy định khi hết thời hạn tạm giữ ghi trong biên bản, người điều khiển hoặc chủ phương tiện không đến giải quyết thì xe sẽ bị tịch thu mà không cần thông báo.

Việc tịch thu không có nghĩa người vi phạm sẽ được miễn xử phạt, trái lại họ vẫn phải thực thi. Tức là, mỗi công dân phải đảm bảo nghĩa vụ của mình đối với Nhà nước.

Cần liên thông cơ sở dữ liệu

Như ông đề cập ở trên, nếu áp dụng hoàn toàn việc quản lý phương tiện và người vi phạm bằng công nghệ thì cơ sở để áp dụng là gì?

Hiện, Bộ Công an ban hành các quy định về quản lý công dân qua hệ thống Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, quản lý phương tiện bằng định danh biển số xe và quản lý giấy phép lái xe, đăng ký xe và đăng kiểm bằng mã số định danh.

Đây là những công cụ rất thuận lợi để áp dụng vào quản lý phương tiện vi phạm bằng liên thông cơ sở dữ liệu với nhau. 

Song để đạt được sự đồng bộ đó, các cơ quan quản lý cần có sự thống nhất trong cơ chế phối hợp, đặc biệt là về phân định chức năng nhiệm vụ.

Ví dụ, khi một cá nhân vi phạm giao thông, thông tin về vi phạm sẽ được cập nhật lên hệ thống cơ sở dữ liệu. 

Khi dữ liệu được liên thông, mỗi bộ phận chức năng ở các ngành khác nhau có thể nắm bắt để xử lý.

Như vậy, trường hợp cá nhân đó bị tạm giữ xe mà bỏ không đến giải quyết, coi như người đó bị tính một lỗi vi phạm về hành chính. 

Khi đi làm các thủ tục hành chính khác (đăng ký xe mới, đăng kiểm xe…), cơ quan chức năng sẽ buộc họ phải thi hành quyết định trước đó thì mới được tiếp tục giải quyết các thủ tục khác.

Cảm ơn ông!