7/12 dự án yếu kém ngành Công thương chưa xử lý được, vì sao?

Còn tranh chấp hợp đồng EPC, chi phí tài chính quá cao

Đó là thông tin được ông Hồ Sỹ Hùng, phó chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp cho biết tại tọa đàm "Xử lý các dự án yếu kém: Bài học kinh nghiệm và hướng đi tiếp theo" diễn ra ngày 5/4.

Theo ông Hùng, đến nay đã có 5 dự án được đưa ra khỏi danh mục các dự án yếu kém gồm 3 nhà máy nhiên liệu sinh học; Dự án xơ sợi Đình Vũ và dự án DAP 1 - Hải Phòng.

Cụ thể, dự án DAP 1- Hải Phòng đã hết thua lỗ, chuyển có lãi; 3 dự án nhiên liệu sinh học đã xử lý cơ cấu tài chính, tính đến phương án phá sản, nếu tái cơ cấu nợ không đạt được thành công; Dự án xơ sợi Đình Vũ đã mở ra cơ hội cho nhà đầu tư tham gia, khôi phục dự án.

“7 dự án còn lại đang gặp vướng mắc về hợp đồng EPC, đang có sự tranh chấp giữa chủ đầu tư, nhà thầu về khối lượng, chủng loại thiết bị, áp dụng chính sách thuế, nhưng các bên liên quan vẫn chưa có sự thống nhất.

Ngoài ra, còn khó ở chỗ chi phí tài chính các dự án quá cao. Có nhiều dự án được đưa vào diện hỗ trợ tài chính đầu tư, nhưng lãi suất cao, như dự án đạm Hà Bắc có nhiều lợi thế, nhưng chi phí tài chính chiếm tới 30%, nên khó cạnh tranh trên thị trường, dẫn tới lỗ lũy kế kéo dài", ông Hùng cho biết.

Vướng mắc về Hợp đồng EPC (hợp đồng nhà thầu trọn gói đối với các dự án này), theo ông Hùng, đang tồn tại ở hợp đồng của dự án Nhà máy thép Thái Nguyên mở rộng, Nhà máy đóng tàu Dung Quất, Nhà máy đạm Ninh Bình, Nhà máy đạm Hà Bắc. Hiện đang có sự tranh chấp giữa chủ đầu tư và nhà thầu về nội dung, bao gồm cả khối lượng, thiết bị, chủng loại thiết bị, kể cả áp dụng chính sách thuế ở Việt Nam.

Việc này ảnh hưởng đến xác định giá trị dự án đầu tư, giá trị của doanh nghiệp, quyền chủ động của nhà đầu tư có thể tiếp tục đầu tư bổ sung hoặc hoàn thiện thêm hay không.

Ở vấn đề chi phí tài chính quá cao, ông Hùng nhấn mạnh: Khá nhiều dự án được đưa vào diện hỗ trợ về mặt tài chính đầu tư trong giai đoạn 2010-2015, tuy nhiên, giai đoạn đó lãi suất cao, quá trình thực hiện dự án bị chậm, thường là vài năm, dẫn đến lãi suất đã cao còn bị phạt, lãi mẹ đẻ lãi con nên chi phí tài chính cao.

Điển hình Nhà máy đạm Hà Bắc (dự án giai đoạn 2 mở rộng), thể hiện ưu điểm hơn giai đoạn 1 là được đầu tư nhiều năm, hiệu quả tốt hơn. Sản xuất tốt, chất lượng sản phẩm bảo đảm, thậm chí rất tốt nhưng chi phí tài chính chiếm đến hơn 30%, dẫn đến khó cạnh tranh trên thị trường.

Xét lại 5 năm trước đây, theo giá đầu vào sản xuất bằng than bị tăng giá gấp 2-3 lần. Giá đầu ra bán tại thời điểm đó lại thấp hơn nhiều so với dự kiến báo cáo khả thi, dẫn đến lỗ tích lũy trong những năm vừa qua nhiều, kéo dài lên đến vài nghìn tỷ.

Đây là hai vấn đề tồn đọng mấu chốt do đó, ông Hùng khẳng định: "Nếu không giải quyết 2 vấn đề này thì không mở cho doanh nghiệp khả năng cạnh tranh trên cùng một mặt bằng so với các doanh nghiệp khác. Thứ hai, chưa giải thoát được Hợp đồng EPC thì doanh nghiệp chưa chủ động hoạt động được các dây chuyền và quá trình sản xuất kinh doanh của mình".

Giao quyền chủ động cho doanh nghiệp

Trước thực tế trên, ông Hùng cho biết, tới đây, Bộ Chính trị giao hỗ trợ cho doanh nghiệp tự chủ quyền chủ động sử dụng nguồn vốn của mình để cơ cấu các dự án còn nhiều vướng mắc. Như vậy, đã cho doanh nghiệp sự chủ động rất cao.

Các tập đoàn, doanh nghiệp cần bám đúng nguyên tắc này, chủ động phương án sản xuất kinh doanh, sản phẩm, có thể đưa ra các phương án để tái cơ cấu các dự án này.

“Cơ chế chính sách cần xử lý ngay là vướng mắc EPC. Trường hợp không phải tranh chấp EPC thì cũng đưa ra thông điệp thông qua hệ thống trọng tài. Bên cạnh đó, mở hướng cho các doanh nghiệp thoái vốn, tái cơ cấu đầu tư…

Nếu dự án vượt quá thẩm quyền, chúng tôi sẽ báo cáo lên Quốc hội và Chính phủ, có thể giao quyền chủ động cho doanh nghiệp để giao nguồn vốn của mình, chủ động đầu tư và sản xuất kinh doanh cho phù hợp”, ông Hùng thông tin.

Đưa ra giải pháp "làm sao để xử lý các dự án với mức thiệt hại thấp nhất cho Nhà nước, đem lại hiệu quả tốt nhất có thể", ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, cần có sự quyết liệt đến từng dự án, ví dụ phải chọn phướng án xử lý cho EPC nhanh chóng nếu không có lựa chọn khác.

"Chúng ta buộc phải đưa ra để dứt điểm. Cùng với đó, về tư duy, phải hiểu lợi ích tốt nhất có tính thời điểm. Không thể nói 3 năm sau thì thế nào, mà phải thống nhất về nguyên tắc, phân định quyền, trách nhiệm của các bên liên quan.

Giai đoạn trước 1 người làm, giai đoạn này lại người khác phải chịu trách nhiệm cả quá trình. Việc này phải đảm bảo về mặt pháp luật, ví dụ Nghị quyết 69 của Chính phủ đang sửa, phải đưa thành luật. Cam kết tạo ra cơ chế để người thực hiện nhiệm vụ yên tâm. Tinh thần quyết liệt cần được tồn tại mãi sau này khi giải quyết công việc.

Ông Hiếu cũng nhấn mạnh, đôi khi phải tính đến những phương án như phá sản, thu hồi tài sản.

Theo ông Hiếu, khi xử lý từng dự án thì tính toán các lợi ích, cơ cấu lại chính bản thân dự án, tiết giảm các chi phí để nâng cao hiệu quả, thậm chí tính đến cả phương án cơ cấu lại sản phẩm phù hợp, phục hồi đúng sản phẩm ban đầu nếu không có thị trường.

"Ngay cả sau khi chúng ta khôi phục ở một giai đoạn nhất định thì chúng ta có thể tạo điều kiện thoái vốn hoàn toàn ra khỏi các dự án.

Tôi đánh giá và nhất trí rất cao cách tiếp cận tối ưu hóa lợi ích theo cả chiều xuôi và chiều ngược, tính đến từng lợi ích cụ thể, giao trách nhiệm cho từng bên có liên quan", ông Hiếu nói.

Giá hàng hóa nông sản, kim loại lao dốc: Có tiếp diễn trong tuần này?