Chân dung cố Tổng Bí thư Trường Chinh qua lời kể của cháu nội

Tại thảo luận bàn tròn trong khuôn khổ Hội thảo khoa học cấp quốc gia "80 năm Đề cương về văn hóa Việt Nam (1943 - 2023) - Khởi nguồn và động lực phát triển" sáng nay 27/2, các chuyên gia đã thảo luận về: Văn hóa, con người Việt Nam - Nền tảng tinh thần, động lực phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Con người Tổng Bí thư Trường Chinh thấm đẫm văn hóa và truyền thống

Tại phiên thảo luận, Tiến sĩ Đặng Xuân Thanh - Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, cháu nội cố Tổng Bí thư Trường Chinh đã chia sẻ về những kỷ niệm với người ông đáng kính.

Tiến sĩ Đặng Xuân Thanh nói rằng, sự cân bằng giữa văn hóa và truyền thống luôn thấm đẫm trong suốt cuộc đời của cố Tổng Bí thư Trường Chinh. Điều đó thể hiện rất rõ trong con người đời thường, con người cách mạng và nhân cách sống của ông.

"Những tính cách rất đặc trưng của cố Tổng Bí thư Trường Chinh – ông nội tôi đó là sự nghiêm cẩn, đó là sự thận trọng, đó là nguyên tắc trong công việc. Những tính cách này trở nên nổi tiếng và đã trở thành giai thoại thời kỳ ông còn công tác và cả trong cuộc sống gia đình. Ông có biệt danh anh Năm Thận (chữ thận trong từ thận trọng).

Ba người con trai của ông đều phục vụ trong quân ngũ. GS Đặng Xuân Kỳ - bố tôi, ở trong quân đội 9 năm mới trở về đi học để trở thành nhà lý luận. Hai người chú của tôi cũng phục vụ trong quân ngũ, đến sau giải phóng miền Nam mới trở về làm công tác nghiên cứu khoa học.

Những người con, cháu của ông cho dù hoạt động trong lĩnh vực Triết học, Văn học hay Vật lý thì niềm say mê, sự cống hiến đều xuất phát từ truyền thống gia đình.

Sự nghiêm cẩn, nghiêm túc, thận trọng… trong nghiên cứu khoa học ở mỗi thành viên trong gia đình, được trui rèn từ những cuộc trao đổi trong gia đình, từ những cuốn sách mà Tổng Bí thư Trường Chinh với tư cách là người cha, người ông luôn khuyến khích, động viên chúng tôi đọc", cháu nội Tổng Bí thư Trường Chinh tâm sự.

Nền nếp gia phong của một nhân cách lớn

Đề cương về văn hóa Việt Nam năm 1943 đã đem lại một không khí mới cho văn hóa Việt Nam. Sự khai phóng về tư tưởng văn hóa, đường hướng trở về với dân tộc, nhân dân và góc nhìn sự vật dưới con mắt biện chứng đã đem lại một cảm hứng mới cho những người làm văn hóa, những trí thức đang muốn thay đổi, muốn tìm đường đi mà chưa thấy lối.

Không chỉ là một nhà lãnh đạo xuất sắc, một nhà lý luận nổi tiếng, Tổng Bí thư Trường Chinh còn là một thi sĩ đích thực với bút danh Sóng Hồng. Thơ của ông bao giờ cũng toát lên nhiệt huyết cách mạng, thể hiện khát vọng lớn vì nước vì dân. Ông quan niệm: “Thơ và cách mạng không thể tách rời”.

Theo lời kể của Tiến sĩ Đặng Xuân Thanh, từ nhỏ, mỗi người con, cháu đều được ông rèn giũa, giáo dục lẽ sống qua việc đọc sách. Đó cũng là lý do, tất cả mọi người trong gia đình đều có tủ sách riêng. Đấy là một đặc trưng của gia đình cố Tổng bí thư.

"Ngay cả khi tôi chỉ mới 6 tuổi, mới biết đọc, biết viết thì đã được ông nội đóng cho một cái tủ sách cao khoảng một mét. Ông đã trích tiền lương của mình mua cho tôi những cuốn sách mà tôi nhớ rất rõ như: "Không gia đình", "Túp lều của bác Tôm", "Những tấm lòng cao cả"…

Thời điểm đó, nếu tôi muốn đọc nhiều hơn thì lại tìm tới tủ sách của bố, của ông, của chú. Có thể, lúc đầu đọc cũng không hiểu được mấy, nhưng càng đọc nhiều lại càng thấm. Có cả những tác phẩm như "Chiến tranh và hòa bình", "Những người khốn khổ" thấm từng trang sách, có tác phẩm còn thấm sâu hơn nữa".

Nhắc kỷ niệm về người ông đáng kính, Tiến sĩ Đặng Xuân Thanh còn tiết lộ, ở tuổi ngoài 60, Tổng Bí thư Trường Chinh thậm chí còn khiến người vợ tào khang - bà Nguyễn Thị Minh xúc động khi ông đọc thơ tặng.

"Giữa ông và bà nội tôi, hai người gần như có một sự khác biệt rất lớn. Bà nội tôi chỉ học hết lớp 4. Tuy nhiên, hai cụ là những người rất tình cảm. Có những lúc tôi chứng kiến cảnh ông nội đọc thơ tặng vợ và ôm vai người vợ của mình dù khi đó ngoài 60 tuổi rồi. Bên cạnh đó, ông bà còn có những cuộc tranh luận nảy lửa nữa. Về những quan điểm, về những vấn đề đang xảy ra với đất nước.

Tôi tin rằng, chính môi trường gia đình, tình yêu thương và cũng chính từ những sự nghiêm túc, nghiêm cẩn, nguyên tắc sống của ông nội tôi là cố Tổng Bí thư Trường Chinh đã ảnh hưởng rất nhiều đến các con cháu sau này, ảnh hưởng đến con đường sự nghiệp của họ, trong đó có tôi", Tiến sĩ Đặng Xuân Thanh chia sẻ.

Khai thông thể chế văn hóa trong thời đại mới: Cần sự đồng bộ hóa