Đề xuất giảm mức phạt tù với người chưa thành niên phạm tội

Đề xuất 16 nguyên tắc nhân văn 

Sáng 17/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên - một dự án luật chuyên biệt.

Trình bày tờ trình dự thảo luật, Phó chánh án TAND Tối cao Nguyễn Văn Tiến nhấn mạnh việc xây dựng dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên là đòi hỏi bức thiết của cuộc sống.

Dù đã có nhiều luật, văn bản dưới luật điều chỉnh về tư pháp hình sự đối với người chưa thành niên nhưng hệ thống pháp luật hiện hành cũng bộc lộ nhiều hạn chế như hệ thống hình phạt chưa phù hợp với độ tuổi, đặc điểm, tính chất hành vi phạm tội của người chưa thành niên.

Dự thảo luật gồm 166 điều được bố cục thành 5 phần, 11 chương, điều chỉnh trong lĩnh vực tư pháp hình sự.

Phó chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Tiến cho biết, dự thảo luật quy định 16 nguyên tắc nhân văn, tiến bộ và đặc thù để bảo vệ người chưa thành niên trong tư pháp hình sự như: Bảo đảm lợi ích tốt nhất của người chưa thành niên; Bảo đảm thủ tục tố tụng thân thiện; Quyền được thông tin đầy đủ, kịp thời; Ưu tiên áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng; Xử lý chuyên biệt; Bảo đảm giữ bí mật cá nhân...

Phó chánh án TAND Tối cao cho rằng một số hình phạt theo quy định hiện hành không có sự phân hóa giữa người chưa thành niên và người trưởng thành. Mức hình phạt tù tối đa áp dụng với người chưa thành niên còn nghiêm khắc; điều kiện người chưa thành niên được tha tù trước hạn còn chặt chẽ...

Dự thảo Luật Tư pháp người chưa thành niên quy định giữ nguyên hệ thống hình phạt với người chưa thành niên phạm tội như Bộ luật Hình sự hiện hành, gồm: Cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ và tù có thời hạn và không áp dụng hình phạt tù chung thân và tử hình với người chưa thành niên.

Dự thảo mới cũng bổ sung hình phạt cảnh cáo cho người chưa thành niên khi phạm tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng do vô ý và có tình tiết giảm nhẹ, nhưng chưa đến mức miễn hình phạt, đồng thời mở rộng trường hợp người chưa thành niên bị phạt tù được cho hưởng án treo.

Đặc biệt TAND Tối cao đề xuất, đối tượng người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi nếu có tài sản riêng có thể áp dụng hình phạt tiền và mức phạt tiền không quá một phần ba mức tiền phạt mà điều luật quy định.

Phó chánh án TAND Tối cao nhấn mạnh: "Dự thảo luật quy định giảm mức hình phạt tù với người chưa thành niên theo từng trường hợp cụ thể để đề cao tính nhân văn nhưng vẫn bảo đảm nghiêm minh của chính sách hình phạt với người chưa thành niên".

Đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi khi phạm tội, hình phạt cao nhất sẽ được giảm từ 12 năm xuống tối đa 9 năm, còn mức hình phạt cao nhất đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi được đề xuất giảm từ 18 năm xuống 15 năm tù.

Tuy nhiên, với trường hợp phạm 5 loại tội xâm phạm tính mạng sức khỏe và ma túy (giết người, hiếp dâm, hiếp dâm người dưới 16 tuổi, cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi và tội sản xuất trái phép chất ma túy) thì mức hình phạt theo quy định của pháp luật hiện hành.

Một số hệ thống hình phạt được giữ nguyên như cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, tù có thời hạn và không áp dụng hình phạt tù chung thân và tử hình đối với người chưa thành niên. 

Bên cạnh đó, dự thảo luật bổ sung điều luật về hình phạt cảnh cáo cho người chưa thành niên khi phạm tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng do vô ý và có tình tiết giảm nhẹ, nhưng chưa đến mức miễn hình phạt. Mở rộng trường hợp người chưa thành niên bị phạt tù được cho hưởng án treo.

Theo ông Nguyễn Văn Tiến, dự thảo luật mở rộng đối tượng người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi, nếu có tài sản riêng cũng có thể áp dụng hình phạt tiền và mức phạt tiền không quá 1/3 mức tiền phạt mà điều luật quy định.

Còn nhiều ý kiến tranh luận khác nhau về đề xuất phạt tiền 

Ở góc độ thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, cơ quan thẩm tra tán thành quy định 4 hình phạt với người chưa thành niên phạm tội như dự thảo luật, gồm: Cảnh cáo; phạt tiền; cải tạo không giam giữ; tù có thời hạn.

Với đề xuất phạt tiền, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho biết, có nhiều ý kiến khác nhau. 

Có ý kiến đề nghị cân nhắc giữ quy định hiện hành, không áp dụng với người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội, do các đối tượng này chỉ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội rất nghiêm trọng và tội đặc biệt nghiêm trọng.

Một số ý kiến khác đề nghị quy định người từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi có các điều kiện như người trưởng thành cũng được áp dụng hình phạt tiền để bảo đảm công bằng trong chính sách hình sự.

Dự kiến, dự thảo Luật Tư pháp người chưa thành niên dự kiến được trình ra Quốc hội lần đầu tại kỳ họp thứ 7, diễn ra vào tháng 5 tới.