Trò chơi đơn giản nhất mọi thời đại: Oản tù tì

Ảnh minh họa

Thời bé (thời của mấy chục năm về trước) ai chẳng từng chơi trò oản tù tì. Ngày đó còn nghèo, đồ chơi, những trò chơi của trẻ con phần lớn là tự chế.

Oản tù tì là một trò chơi như vậy. Có thể xem nó là trò chơi đơn giản nhất của mọi thời đại.

Không cần bất cứ vật gì, không cần phải có sân bãi, địa điểm tập trung và cũng không cần phải đông người tham gia. Chỉ cần hai người trở lên là có thể bắt đầu chơi. Mỗi bên cũng chỉ cần một bàn tay, là chơi được. Vậy mà cũng có ăn có thua, có thắng có bại, có may rủi, có tính toán, có hơn có kém, thậm chí có gian lận... Nghĩa là có tất cả những gì thường thấy ở một trận đấu. Nào cùng oản tù tì!

- Oản tù tì, ra cái gì, ra cái này!

Thế là xong một ván. Bên thua, bên thắng được quyết định ngay bằng kết quả mà cả hai cùng nhìn rõ.Lớn lên chẳng ai chơi cái trò chơi con nít ấy nữa. Nó quá đơn giản, lại thiếu hấp dẫn. Ngay ba tiếng oản-tù-tì, vốn đầy bí ẩn, vốn như có phép lạ chẳng khác gì lời thần chú, hóa ra cũng chỉ là số đếm Một - Hai - Ba (one, two, three) từ một ngôn ngữ bên ngoài.

Nhưng cái trò chơi giản dị ấy, ngẫm kỹ mới thấy nó không chỉ là bài học khai trí, mà còn xứng đáng dùng để dạy con người ta cho đến lúc già, về nhiều điều.

Mỏng nhẹ như giấy nhưng có thể chế được búa. Kéo là chỗ chết của vải và giấy nhưng lại bị búa lấn lướt.

Búa gặp phải vật mềm, xốp (như bông chẳng hạn) thì búa thành vô dụng...Thế là: Mạnh ở chỗ này, thành yếu ở chỗ khác và ngược lại. Lợi thế chỗ này, thành thất thế chỗ khác. Cũng không có gì chỉ mạnh, không có gì chỉ yếu.

Biết mình, biết người, là mạnh; biết mình có gì, là mạnh; biết đem sở trường của mình sử dụng đúng chỗ, là mạnh; biết chỗ yếu của mình, là mạnh. Không biết những điều trên (hoặc người khác biết chỉ giúp nhưng không nghe), là yếu. Trong mạnh đã sẵn yếu. Trong yếu đã có cái mạnh hơn người.

Tất cả chỉ hơn kém nhau một chữ “biết” mà thôi: Biết mình, biết người; biết thời thế, thời cơ...

Từ việc to lớn ở tầm vĩ mô là chuyện quốc gia đại sự, kinh bang tế thế, đàm phán thỏa thuận… đến chuyện kinh doanh, làm ăn và nhỏ hơn là quan hệ ứng xử, chuyện hòa hợp của mỗi gia đình... đều có sẵn trong oản tù tì.

Mới hay cái đơn giản là cái phải học cả đời.

Chấm điểm lễ hội dân gian thế nào?