"Vua phá bom" 4 lần được gặp Bác Hồ

Những ngày đầu tháng 5, tôi có dịp được về thôn Trinh Thọ, xã Hoằng Giang, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa để tìm gặp Anh hùng lực lượng vũ trang Nhân dân Cao Xuân Thọ - Người mang biệt danh "vua phá bom" và bốn lần được gặp Bác Hồ.

Nguyên vẹn ký ức một thời máu lửa

Mặc dù tuổi đã cao (98 tuổi), trí nhớ và sức khỏe đã không còn như xưa nhưng với những ký ức một thời về chiến dịch Điện Biên Phủ, cụ Thọ vẫn chưa hề quên. 

Cụ kể, năm 18 tuổi, cụ xung phong vào đội tự vệ ở địa phương. Hai năm sau, chàng trai trẻ vừa tròn 20 tuổi tình nguyện lên đường nhập ngũ vào Đại đoàn 308, Trung đoàn 108 phục vụ Chiến dịch Thu - Đông.

Năm 1949, cụ phục vụ chiến dịch Cao - Bắc - Lạng, sau đó thì đi học quân báo bên Trung Quốc. Đầu năm 1951, cụ trở về nước và gia nhập đội thanh niên xung phong (TNXP), về sau phục vụ chiến dịch Hòa Bình, Thượng Lào và chiến dịch Điện Biên Phủ.

Trong thời gian phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ, cụ Thọ được giao giữ chức vụ đội trưởng đội phá bom Đại đội 404, Đội TNXP 40. Đơn vị của cụ được giao phá bom ở "ngã ba lửa" Cò Nòi, nơi giao nhau của những con đường huyết mạch lên Điện Biên Phủ.

Cò Nòi là ngã ba nối liền giữa quốc lộ 13A (quốc lộ 37 hiện nay) và quốc lộ 41 (quốc lộ 6 hiện nay), là một thung lũng hẹp và sâu. Hai bên là đồi đất, nằm ở tọa độ rất thuận lợi cho không quân Pháp đánh phá. Tất cả mọi hoạt động chi viện lực lượng, vận chuyển vũ khí, lương thực, dân công từ Yên Bái sang, từ đồng bằng Bắc Bộ lên Điện Biên Phủ đều phải qua điểm nút ngã ba trọng điểm này, chính vì thế đây là con đường độc đạo vào Điện Biên Phủ.

"Đây là tuyến huyết mạch. Mọi hoạt động chi viện lên chiến trường Điện Biên đều phải qua ngã ba quan trọng này. Chính vì vậy, quân địch đã tìm mọi cách ném bom, càn quét hòng chặt đứt sự chi viện của quân và dân ta", cụ Thọ nhớ lại.

Nhớ về năm tháng đó, cụ bảo, số lần đánh phá của địch rất mạnh, ngày một dày đặc hơn. Có ngày chúng ném xuống Cò Nòi 300 quả bom phá, bom nổ chậm, bom bươm bướm. Tốp máy bay này vừa rời đi, tốp máy bay khác lại kéo đến. Đội phá bom chưa phá xong loạt trước, loạt sau lại rải xuống. Bom chồng bom, thi nhau phát nổ, khói lửa ngập trời…

Với tinh thần tất cả cho chiến dịch, không sợ hy sinh, gian khổ, với bản lĩnh kiên cường và sự sáng tạo, cụ Cao Xuân Thọ đã cùng đồng đội ngày đêm bám đường, phá hủy hết quả bom này đến quả bom khác mà địch thả xuống. Thấy máy bay thả bom, cụ Thọ cùng đồng đội lập tức theo dõi, quan sát, xác định vị trí bom rơi, đợi máy bay địch đi khỏi là lao ra phá bom ngay, để thông đường cho bộ đội và xe của ta di chuyển an toàn, kịp thời.

Cụ Thọ còn nhớ như in có lần phải uống nước mắm để lặn xuống nước phá bom. Đó là vào một buổi chiều tháng 3/1954, cụ được lệnh về hỗ trợ gỡ bom nổ chậm tại cầu Tà Vài với độ sâu gần 4m.

"Lệnh của cấp trên là phải phá được bom trước 18h. Một đồng chí lặn xuống thăm dò nhưng ngoi lên luôn vì rét. Chợt nhớ đến kinh nghiệm của người dân đi biển, tôi liền xin chỉ huy lít nước mắm nguyên chất, rồi nhắm mắt uống liền. Sau một hồi lặn xuống thì phát hiện quả bom nằm trong khe đá. Sau 10 phút kích nổ, một tiếng nổ vang trời, bọt nước tung trắng xóa cao hàng chục mét. Cầu Tà Vài được thông, tôi vui mừng quên cả cái rét", cụ Thọ nhớ lại.

Bốn lần vinh dự được gặp Bác Hồ

Lật lại hồi ức về những tháng ngày máu lửa trong chiến tranh, cụ Cao Xuân Thọ vẫn không thể nào quên kỷ niệm bốn lần gặp Bác Hồ.

Lần thứ nhất, vào tháng 12/1953, cụ Thọ cùng các đồng chí tham gia chiến dịch Thu Đông, Hòa Bình, Thượng Lào được cử về chiến khu Việt Bắc để dự đại hội chiến sỹ thi đua. Tại đại hội này, lần đầu tiên cụ Thọ được vinh dự gặp Bác Hồ.

Cụ kể, khi Bác bước vào, cả hội trường mừng vui, reo to "Bác đến, Bác đến", "Hồ Chủ tịch muôn năm, Hồ Chủ tịch muôn năm". Mọi người im phăng phắc khi Bác nói chuyện và sau đó Bác để dành thời gian trò chuyện, căn dặn các chiến sỹ.

"Bao lâu nay toàn nghe nhắc về Bác, được nghe giọng Bác qua chiếc đài cát sét của đơn vị, đến lúc được gặp Bác mà thấy vừa run, hồi hộp xen lẫn vui sướng. Tôi vẫn nhớ như in cái cảm xúc ấy cho tới tận bây giờ. Bác nói với chúng tôi rằng công việc có khó khăn, chiến đấu là phải hy sinh xương máu nhưng Bác tin các chú là người đầu tàu gương mẫu sẽ vượt qua được những khó khăn, thử thách… Rồi Bác nhờ đồng chí Vũ Kỳ gắn huy hiệu Bác tặng cho ba chúng tôi", cụ Thọ nhớ lại.

Lần thứ 2, gặp Bác Hồ của cụ Thọ là sau chiến dịch dịch Điện Biên Phủ. Trong chiến dịch này, cụ vừa chỉ huy vừa trực tiếp phá, thu gom được trên 100 quả bom các loại, lăn lộn ở những nơi nguy hiểm nhất để làm đường phá bom như ngã ba Cò Nòi, cầu Tà Vài, cầu Hát Lót, đèo Pha Đin… Chính những thành tích ấy đã đưa cụ Thọ tiếp tục được gặp Bác Hồ.

Tháng 11/1954, cụ Thọ cùng 16 chiến sỹ thi đua về dự đại hội chiến sỹ thi đua toàn đoàn TNXP tại Hà Nội. Lần về dự này, cụ Thọ cùng các đồng chí được đến thăm trường Đại học Tổng hợp Hà Nội và đến thăm Bác tại Phủ Chủ tịch.

"Khi gặp chúng tôi, Bác khen thành tích về phá bom nổ chậm ở Điện Biên Phủ của các chú là rất tốt. Bác chia quà cho chúng tôi rồi cùng chúng tôi hát bài Đoàn kết là sức mạnh", cụ Thọ nhớ lại.

Cụ Thọ bảo, trong các lần gặp Bác, lần nào cũng có kỷ niệm riêng, trong đó lần thứ ba rất đặc biệt. Lần đó, cụ Thọ được gặp Bác sau khi chiến dịch Điện Biên Phủ đã hoàn toàn kết thúc. Năm 1955, công trường 111 của cụ được nhận nhiệm vụ làm đường từ Lai Châu đến biên giới Vân Nam, Trung Quốc.

Đây là con đường hoàn toàn mới, núi cao, hiểm trở nên cái gì cũng thiếu. Nhớ lời Bác dạy "thực túc binh cường", cả đại đội phát động phong trào tăng gia sản xuất. Đến khi thu hoạch, đơn vị đã cử cụ Thọ cùng 3 chiến sĩ vào rừng chặt tre đan 2 cái sọt để đựng 10kg su hào, 1 cây cải sen nặng 12kg mang về Hà Nội biếu Bác.

"Khi đến Phủ Chủ tịch, Bác rất vui, rồi khen chúng tôi không những bảo vệ, làm đường giỏi, phá bom giỏi mà sản xuất cũng rất giỏi. Trong lần gặp này, Bác đã tặng cờ thi đua cho đại đội của chúng tôi", cụ Thọ kể lại.

Lần cuối cùng được gặp Bác là dịp cụ Thọ cùng 11 chiến sĩ được về Thủ đô Hà Nội dự Đại hội Anh hùng chiến sĩ thi đua Công - Nông - Binh toàn quốc năm 1958. 

Cụ Thọ cùng đồng đội đã được Bác Hồ bắt tay và khen ngợi: "Bác rất vui khi biết các chú là thanh niên tiêu biểu, là bông hoa của mùa xuân mà đại hội đã bầu ra...".

"Người ta được một lần gặp Bác Hồ đã là hạnh phúc lớn trong cuộc đời nhưng tôi vinh dự được gặp Bác bốn lần. Trong đó, ba lần tôi được vinh dự nhận Huy hiệu của Người. Niềm hạnh phúc và tự hào ấy theo tôi suốt quãng đời còn lại", cụ Thọ nói.