Bàn giải pháp đưa xe hợp đồng “trá hình” vào khuôn khổ

Có nên đưa xe hợp đồng vào bến?

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Khúc Hữu Thanh Hải, Giám đốc Công ty CP Vận tải, Thương mại và Dịch vụ Đất Cảng cho biết, loại hình vận tải xe hợp đồng hiện đang đáp ứng tốt nhu cầu của hành khách, được nhiều người lựa chọn bởi nhờ ứng dụng công nghệ, chỉ cần một click chuột, người làm vận tải và hành khách có thể kết nối với nhau.

Trong khi đó, bến xe dành cho xe khách tuyến cố định lại ở quá xa trung tâm, thiếu điểm đón trả khách khu vực nội đô. Thậm chí, hành khách đi ngoại tỉnh cũng rất khó tìm thông tin lộ trình ở các bến xe.

"Một loại hình vận tải tốt như xe hợp đồng, không nên tìm phương án đưa vào bến vì chẳng khác gì trói buộc. Thực tế, hiện tại cũng chưa có thống kê nào đánh giá các bến xe có khả năng đáp ứng khi đưa tất cả xe hợp đồng vào bến hay không", ông Hải nêu ý kiến.

Bà Nguyễn Thị Diệu Hồng, Trưởng phòng Ban Pháp chế - Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng cho rằng, bản chất xe hợp đồng là linh hoạt, có thể thỏa thuận điểm đón trả, giá tiền… nên nếu quản lý giống xe tuyến cố định sẽ không còn là bản chất của loại xe này.

Đồng quan điểm, GS.TS Từ Sỹ Sùa, Giảng viên cao cấp Trường Đại học GTVT nhìn nhận: Không nên nghĩ đến việc đưa tất cả xe hợp đồng vào bến như tuyến cố định.

Như thế loại hình xe hợp đồng sẽ không còn tính hấp dẫn, khó bảo đảm chất lượng phục vụ. Việc vào bến cũng không giúp hành khách tiết kiệm được thời gian, chi phí.

Đối với bến xe, ông Sùa cho rằng hiện nay, các bến xe quá rộng lớn, đẹp và khang trang, do đó, cần phải chuyển đổi mục đích, đa dạng hóa chức năng để sử dụng hiệu quả.

Đảm bảo hài hoà lợi ích hành khách, doanh nghiệp và Nhà nước

Theo ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội vận tải ô tô Việt Nam, trong nền kinh tế thị trường, người sử dụng dịch vụ sẽ là người quyết định xu thế phát triển của các loại hình dịch vụ.

Do đó, dễ hiểu vì sao loại hình xe hợp đồng phát triển rất mạnh trong thời gian ngắn, đó là nhờ sự đón nhận rộng rãi của người sử dụng dịch vụ.

Ông Quyền cho rằng, cơ quan quản lý Nhà nước nên có nghiên cứu để định danh cho hình thức kinh doanh này sao cho phù hợp, đưa vào khuôn khổ pháp lý để quản lý, tạo điều kiện cho ngành vận tải phát triển theo hướng ngày một nâng cao chất lượng dịch vụ.

Đồng quan điểm, GS.TS Từ Sỹ Sùa cho rằng nên có thêm khái niệm mới với loại xe này, không nên nghĩ - không quản được là cấm.

Phải đảm bảo hài hòa lợi ích của hành khách (vừa đảm bảo an toàn, tiện nghi, hợp lý); lợi ích của doanh nghiệp và cuối cùng là lợi ích nhà nước (không thất thu thuế, không thể quản lý).

Cũng cho rằng, đã đến lúc, loại hình xe hợp đồng mà toạ đàm Báo Giao thông bàn đến cần có một tên gọi và định danh đúng nghĩa, ông Khúc Hữu Thanh Hải cho rằng cần có hành lang pháp lý rõ ràng để cơ quan quản lý quản lý hiệu quả mà các doanh nghiệp cũng có điều kiện kinh doanh bình đẳng theo đúng mô hình hoạt động.

Về vấn đề này, ông Nguyễn Hoàng Anh, Phó phòng Quản lý vận tải, phương tiện và người lái - Cục Đường bộ VN cho biết, loại hình kinh doanh vận tải theo hợp đồng là một trong 5 loại hình thuộc Luật Giao thông đường bộ cũng được cấp phù hiệu, lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, phải có bộ phận ATGT.

Nói về định nghĩa của từ xe hợp đồng, ông Hoàng Anh cho biết, từng có những buổi đàm phán giữa cơ quan quản lý của Việt Nam với các nước về vận tải quốc tế, từ "xe tuyến cố định" và "xe hợp đồng" không biết phải phiên dịch thế nào.

Lấy ví dụ ở Trung Quốc, người ta sử dụng khái niệm "xe định kỳ" (chạy từ bến đến bến, ngày giờ cụ thể) và "xe không định kỳ" (được hoạt động tự do).

Từ đó ông Hoàng Anh cho rằng cần phải có định danh và giải thích rõ ràng của cụm từ xe hợp đồng. Nếu không định nghĩa được rõ ràng thì nghiên cứu đưa thành khái niệm "phương tiện không định kỳ".

Đề xuất nghiên cứu mở bến "tạm" trong nội thành

Tại toạ đàm, các chuyên gia cũng đưa ra nhiều đề xuất để quản lý hoạt động đón/trả khách của xe hợp đồng.

Ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam cho biết, với định nghĩa tại dự thảo Luật Đường bộ hiện nay, xe hợp đồng bàn đến trong toạ đàm sẽ không còn nằm trong tiêu chí của kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng.

"Do đó, cơ quan quản lý Nhà nước cần nghiên cứu xếp loại hình kinh doanh vận tải này vào loại gì. Đa số các xe chỉ chạy ở cự ly 200km trở lại, có nhất thiết phải vào bến hay không, hay cho phép các xe được đón trả khách ở các vị trí hợp lý, đảm bảo an toàn giao thông", ông Quyền nói.

Ông Đỗ Văn Bằng, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội thì cho rằng, ngoài các bến xe đã quy hoạch nên quy định thêm các vị trí đón trả khách như bến tạm để cả xe tuyến cố định và xe hợp đồng đều có thể sử dụng để tiếp cận hành khách, làm sao để phục vụ tốt nhất cho nhânh dân. Thông tin của các bến này cũng cần được công khai trên các website để người dân nắm được.

Trong khi đó, ông Sùa kiến nghị quản lý xe hợp đồng đón/trả khách trong nội thành cần có lộ trình, trước mắt nghiên cứu hạn chế về mặt không gian.

Nên chăng xác định các vị trí có thể thành lập "bến xe ảo" với thời gian dừng, đỗ khoảng 3 - 5 phút ở khu vực nội thành, ngoại thành cho mỗi phương tiện. Tuyến đường nào không cấm dừng đón trả khách đều có thể hoạt động, điểm đón, trả khách đảm bảo khoảng cách đi bộ từ 500m trở xuống chứ không phải vài cây số. Thời gian hoạt động có thể hạn chế trong khung giờ cao điểm để đảm bảo an toàn.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Lê Ngọc Nam, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty TNHH X.E Việt Nam cho rằng, nếu trong quy hoạch của thành phố có thể bố trí thêm các bến tạm, ở sâu khu vực trung tâm nội thành thì đây là điều kiện thuận lợi cho các loại hình vận tải, không chỉ xe cố định hay xe hợp đồng.

Nhưng song song đó có rất nhiều vấn đề nảy sinh như quỹ đất, vị trí, quy hoạch đô thị, ảnh hưởng cục bộ tới vị trí điểm đón. Do vậy, theo ông Nam giải pháp này khó khả thi.

Từ đó, ông đề xuất cần phát huy sự chủ động của doanh nghiệp, cơ quan quản lý cho phép các đơn vị mở các văn phòng đón/trả khách nhưng đề ra các tiêu chí, tiêu chuẩn để các doanh nghiệp phải đáp ứng và chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Tại các văn phòng này, doanh nghiệp phải đăng ký tần suất, số lượng phương tiện hoạt động.

"Với giải pháp này sẽ vừa giải quyết được cái khó của doanh nghiệp về có điểm phục vụ hành khách, đồng thời cơ quan quản lý cũng kiểm soát được số lượng các văn phòng và điều kiện phải đáp ứng, góp phần quản lý trật tự đô thị và ATGT cho hành khách", ông Nam nêu ý kiến.

An toàn giao thông vẫn phải đặt lên hàng đầu

Theo ông Quyền, trong kinh doanh vận tải hành khách, hiện việc kinh doanh tuyến cố định, xe buýt, taxi thì chỉ có doanh nghiệp và hợp tác xã mới được kinh doanh, còn xe hợp đồng thì cả doanh nghiệp và hợp tác xã, hộ kinh doanh đều được tham gia.

Bên cạnh các doanh nghiệp quy mô lớn, quản lý khá bài bản, có thương hiệu và vị trí cao trong thị trường vận tải vẫn tồn tại các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, tính chuyên nghiệp chưa cao, không có phòng ban quản lý an toàn, quy trình phục vụ hành khách.

Do đó, vẫn tiềm ẩn những lo ngại liên quan đảm bảo an toàn giao thông. Tới đây, sau khi Luật Đường bộ được thông qua, quá trình triển khai, ông Quyền cho rằng, cơ quan quản lý nhà nước cần nghiên cứu xem có nên điều chỉnh quy định này hay không.

Ông Nguyễn Hoàng Anh cho biết, sau khi Luật Đường bộ và Luật Trật tự ATGT được thông qua, các quy định về kinh doanh vận tải hành khách bằng ô tô sẽ tiếp tục được thay đổi và điều chỉnh theo hướng quản lý chặt chẽ hơn, an toàn hơn, tạo môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch cho các loại hình kinh doanh vận tải, tạo điều kiện cho các cơ quan quản lý trong quá trình kiểm tra vi phạm.

Cùng đó, khi các văn bản có hiệu lực, cũng khuyến khích các doanh nghiệp, cơ quan quản lý ứng dụng công nghệ thông tin để quản lý, xử lý các xe không tuân thủ quy định của pháp luật.