Đề xuất NSND tính tương đương tiến sĩ: Không thể áp dụng thay cho nhau được

Ngày 6/3 Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội đã có buổi làm việc với trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh (SKĐA) Hà Nội về việc thực hiện chính sách, pháp luật về đào tạo trình độ tiến sĩ.

Tại đây, trường Đại học SKĐA xin cơ chế đặc thù cho các giảng viên có danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú (NSƯT), Nghệ sĩ nhân dân (NSND) được tính tương đương học vị thạc sĩ, tiến sĩ để phù hợp ngành nghề đào tạo.

Phía trường Đại học SKĐA cho rằng, theo quy chế tuyển sinh đào tạo trình độ tiến sĩ yêu cầu tiêu chuẩn của người hướng dẫn là tác giả chính bài báo khoa học đăng trên tạp chí được Hội đồng Giáo sư Nhà nước đánh giá tới 0,75 điểm trở lên là yêu cầu quá cao.

Nhà trường đề xuất chỉ quy định khung điểm là 0,5 điểm, đồng thời đề nghị tăng số lượng giảng viên thỉnh giảng cho cơ sở đào tạo văn hóa nghệ thuật.

Đề xuất này từ phía nhà trường lập tức trở thành đề tài gây tranh luận.

Phía Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội nói gì?

Trả lời Báo Giao thông về đề xuất nói trên của trường Đại học SKĐA, PGS. TS. Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội - tham gia trong đoàn làm việc của ủy ban này với nhà trường cho biết, ông không đồng tình với đề xuất này.

Theo PGS. TS. Bùi Hoài Sơn, học vị tiến sĩ, thạc sĩ với danh hiệu NSND, NSƯT là hai loại tiêu chuẩn khác nhau không áp dụng thay cho nhau được.

Cụ thể, đào tạo tiến sĩ là là bậc học trình độ cao, đòi hỏi chuyên sâu về lý thuyết, phương pháp nghiên cứu khoa học, rất khác so với kỹ năng biểu diễn của NSND, NSƯT.

Sự khác biệt này cần có sự phân biệt rạch ròi, tránh để tính hàn lâm, lý thuyết của bậc học tiến sĩ bị ảnh hưởng bởi tính kinh nghiệm, kiến thức thực tế của nghệ thuật biểu diễn làm lu mờ. Có như vậy mới tạo ra sự nghiêm cẩn trong học thuật, cũng như theo mặt bằng chung của thế giới.

Do đó ông Sơn cho rằng: "Để khai thác tài năng của NSND, NSƯT, nên mời họ tham gia vào quá trình đào tạo đại học ở bậc học cử nhân. Ở đó, có những phần kiến thức thiên về kỹ năng biểu diễn, rất cần có kinh nghiệm của họ.

Đặc biệt ở bối cảnh nghệ thuật nước nhà, với nhiều loại hình nghệ thuật, liên quan đến diễn xuất, nhất là nghệ thuật truyền thống, hiếm, nơi có nhiều NSND, NSƯT có thể có những đóng góp nhất định đối với việc đào tạo đội ngũ kế cận".

Nhập nhằng tính hai loại giá trị là một sẽ lệch chuẩn

Trả lời Báo Giao thông về vấn đề này, nhà văn Sương Nguyệt Minh phân tích rằng, tiêu chí để được công nhận là tiến sĩ, thạc sĩ và tiêu chuẩn để được phong tặng NSND, NSƯT rất khác nhau.

Theo nhà văn Sương Nguyệt Minh, định tính, định lượng của hai thứ này cũng khác nhau. Mục đích của việc công nhận và phong tặng cũng khác nhau.

Một đằng là học vị, một đằng là danh hiệu. Một đằng là giảng dạy, nghiên cứu; một đằng là sáng tác, biểu diễn. Một đằng là "dùi mài kinh sử", một đằng là năng khiếu cộng với lao động nghệ thuật... Khác nhau như thế nên không thể tính điểm tương đương bằng nhau.

"Nhập nhằng tính hai loại giá trị là một sẽ lệch chuẩn và tùy tiện. Có thể sẽ đến lúc, có người sẽ lại đòi Tiến sĩ được tính điểm tương đương NSND, rồi nhà văn, nhà thơ đòi tính điểm tương đương với NSND thì "văn hóa lâm nguy".

Nếu đề xuất này thành hiện thực thì từ lệch chuẩn sẽ dẫn đến loạn chuẩn các giá trị tinh thần. Khó thế mà họ cũng nghĩ ra được?!", nhà văn Sương Nguyệt Minh bày tỏ.

"Không thể đánh đồng NSND là tiến sĩ được"

Đồng quan điểm, GS. Nguyễn Văn Tuấn, Giám đốc Trung tâm Công nghệ y tế thuộc ĐH Công nghệ Sydney (Úc) phân tích rằng, tiến sĩ là một bằng cấp do một đại học cấp sau khi đương sự đã đạt những tiêu chuẩn về nghiên cứu khoa học và học thuật.

Thường người được cấp bằng tiến sĩ phải trải qua ít nhất là 3 năm học hành và nghiên cứu. Nghiên cứu phải thể hiện một đóng góp có ý nghĩa trong chuyên ngành.

“Xét về mức độ ảnh hưởng tôi nghĩ NSND có ảnh hưởng hơn nhiều so với đa số tiến sĩ”, GS. Tuấn nhận định.

GS. Nguyễn Văn Tuấn bày tỏ, hiện đang có nhiều hiểu lầm về văn bằng tiến sĩ. "Trước đây có quy định rằng trong ngành y các giảng viên đại học có bằng bác sĩ "chuyên khoa II" được xem là tương đương tiến sĩ.

Nay đến bên ngành nghệ thuật cũng hiểu lầm và đòi "tương đương hoá" như thế. Như vậy người ta sẽ hỏi nếu NSND là tương đương với tiến sĩ thì NSƯT tương đương với bằng cấp gì?

Một nghệ sĩ có bằng tiến sĩ nhưng có thể suốt đời không bao giờ đạt được danh hiệu nghệ sĩ nhân dân. Ngược lại một nghệ sĩ nhân dân không có bằng cấp thì không thể là tiến sĩ.

Do vậy đề xuất ra ý tưởng này hiểu sai về bản chất của hai thực thể. Không nên và không thể xem NSND tương đương với tiến sĩ. Nếu cần thì nên ban hành quy chế về bằng "tiến sĩ danh dự", chứ không thể đánh đồng NSND là tiến sĩ được", GS. Nguyễn Văn Tuấn bàn luận.

NSND Lê Tiến Thọ: “Xét duyệt danh hiệu NSND, NSƯT phải thấu tình, đạt lý”