Nhật Bản có động thái hiếm thấy kể từ hậu thế chiến thứ II

Quyết định đưa ra tại cuộc họp Nội các ngày 26/3 sau khi đảng Dân chủ Tự do cầm quyền chính và đối tác liên minh Komeito đạt được thỏa thuận. 

Nhật Bản đã và đang hợp tác với Anh và Italy để phát triển loại máy bay chiến đấu tiên tiến, thay thế cho phi đội cũ. 

Dự án chung có tên “Chương trình Không quân Chiến đấu Toàn cầu” hay GCAP đặt trụ sở tại Vương quốc Anh. Hiện nay, công việc thiết kế đang được tiến hành ở cả Nhật Bản, Vương quốc Anh và Italy. Ba quốc gia đang hợp tác chặt chẽ với nhau để có thể hoàn thiện các thông số kỹ thuật và hiệu suất của máy bay chiến đấu trong khoảng 5 năm tới.

Việc thông qua quyết định nới lỏng xuất khẩu máy bay chiến đấu đánh dấu một bước ngoặt nữa của Nhật Bản vì từ hậu chiến tranh thế giới thứ II, nước này luôn hạn chế năng lực quân sự ở mức phòng thủ, tự vệ. Nhật Bản duy trì chính sách nghiêm ngặt nhằm hạn chế chuyển giao thiết bị và công nghệ quân sự cũng như cấm xuất khẩu mọi loại vũ khí sát thương.

Tuy nhiên, quyết định này đã vấp phải nhiều chỉ trích cho rằng Thủ tướng Fumio Kishida tuy cam kết thực hiện dự án máy bay chiến đấu nhưng lại không đưa ra được lời giải thích xác đáng hay sự đồng thuận của người dân. 

Để giải quyết lo ngại, chính phủ Tokyo hạn chế xuất khẩu các vũ khí gây sát thương phát triển cho các loại máy bay phản lực cũng như cam kết sẽ không cung cấp bất kỳ loại vũ khí nào cho các cuộc xung đột đang diễn ra trên thế giới.

Chính quyền Tokyo đảm bảo quy định sửa đổi trên hiện chỉ áp dụng cho máy bay phản lực và Nội các sẽ phê duyệt từng trường hợp xuất khẩu riêng trước khi chính thức bán ra.

Các quy định mới cũng nêu rõ, chỉ xuất khẩu trong giới hạn ở khoảng 15 quốc gia đã ký hiệp ước với Nhật Bản về chuyển giao thiết bị quốc phòng và công nghệ.

Tuy quyết định này còn gây tranh cãi nhưng chính quyền Tokyo khẳng định thay đổi đó sẽ giúp đảm bảo vai trò của nước này trong dự án sản xuất máy bay chiến đấu chung và là một phần trong động thái xây dựng ngành công nghiệp vũ khí nước nhà cũng như củng cố vai trò của Nhật Bản trong an ninh toàn cầu.

Chánh văn phòng Nội các Yoshimasa Hayashi cho biết những thay đổi này là cần thiết vì môi trường an ninh của Nhật Bản, nhưng nhấn mạnh các nguyên tắc hòa bình của nước này không thay đổi.