Vì sao cánh đồng lúa mênh mông gần khu công nghiệp Bắc Tiền Phong chết hàng loạt?

"Bờ xôi ruộng mật" thành đất hoang

Dịp sau tết Nguyên đán Giáp Thìn, bà con nông dân xã Liên Vị, TX Quảng Yên (Quảng Ninh) không thể ra đồng để cấy lúa xuân như mọi năm. Bởi cả xứ đồng gần 30 ha hoang tàn, do đất bị nhiễm mặn khiến cho bà con có gieo mạ bao lần thì đều bị chết khô, chết cháy.

Sáng 9/4, PV Báo Giao thông có mặt ở cánh đồng thôn Vị Khê và thôn Hàn, xã Liên Vị và thấy cánh đồng rộng mênh mông không một bóng người; những thửa ruộng nổi lên một màu bạc phếch vì nhiễm mặn. 

Cụ bà Nguyễn Thị Bí (83 tuổi, ở thôn Hàn, xã Liên Vị) chỉ về khu ruộng 5 sào bỏ hoang của gia đình cho biết, từ sau Tết Giáp Thìn đến nay, mạ cứ gieo đến đâu là chết đến đấy, không thể trồng cấy được nữa.

"Người dân nơi đây cơ bản sống về thuần nông, dựa vào cấy lúa. Từ bao đời nay, bà con chưa gặp cảnh này bao giờ. Xót mạ, xót đất, ngày nào tôi cũng đi qua ruộng nhà mình vài lượt", cụ Bí thở dài.

Cùng có ruộng trên cánh đồng ở Vị Khê, chị Nguyễn Thị Nguyện (ở thôn Vị Khê, xã Liên Vị) chia sẻm mọi năm, cánh đồng này cho thu hoạch đạt khoảng 2,5 đến 3 tạ thóc/sào, thường cho năng suất cao nhất khu vực. 

"Vậy mà vụ xuân năm nay, sau 2 lần gieo mạ đều chết, thấy lạ, tôi nếm thử nước tại đồng thì có vị mặn chát", chị Nguyện nói.

Anh Đỗ Văn Nhả (ở thôn Vị Khê, cho biết: Để thực hiện mục tiêu của thị xã về xây dựng điểm một số cánh đồng mẫu lớn, gia đình anh đã chuẩn bị mở rộng diện tích canh tác vùng sản xuất tập trung cấy nhóm giống lúa chất lượng cao. 

"Vừa đổ tiền ra đầu tư thì ruộng bị nhiễm mặn, toàn bộ lúa gieo xạ đã bị chết hết. Hiện nhiều diện tích ao, đầm, đất trồng cây ăn quả ở đây cũng bị ảnh hưởng, như cây chuối là loại dễ sinh trưởng nhất cũng rũ lá, hỏng buồng", anh Nhả lo lắng.

Mgười dân ở gần vùng dự án khu công nghiệp Bắc Tiền Phong còn lo ngại, trong quá trình thực hiện dự án khu công nghiệp, chủ đầu tư đã không chú trọng đến công tác đảm bảo an toàn giao thông tại một số tuyến đường.

"Trên tuyến đường đê bao quanh đảo Hà Nam, doanh nghiệp đã tự ý đắp đất thành nhiều đống gây cản trở giao thông, ảnh hưởng đến việc cơ động phương tiện, lực lượng khi có tình huống liên quan đến cứu hộ, cứu nạn đê điều", anh Nhả nói.

Nhiều vi phạm của chủ đầu tư khu công nghiệp Bắc Tiền Phong

Theo nhiều người dân xã Liên Vị, TX Quảng Yên thì "thủ phạm" gây ra cảnh "bức tử" cánh đồng lúa mầu mỡ nơi này chính là do việc bơm cát san lấp mặt bằng khu công nghiệp Bắc Tiền Phong ngay cạnh đó.

Ông Đỗ Văn Nhả, một hộ dân có hơn 5 sào cấy lúa tại Vị Khê cho biết: Công ty CP khu công nghiệp Bắc Tiền Phong đã bơm cát nước mặn từ sông Rút để xây dựng hạ tầng khu công nghiệp Bắc Tiền Phong. Nước mặn theo đó ngấm qua mương thủy lợi, chảy vào nội đồng, khiến các thửa ruộng vốn là "bờ xôi, ruộng mật" thành "đất chết" như hiện nay.

Qua tìm hiểu của PV Báo Giao thông, dự án phát triển tổ hợp cảng biển và khu công nghiệp tại khu vực Đầm Nhà Mạc, TX Quảng Yên do Công ty CP khu công nghiệp Bắc Tiền Phong làm chủ đầu tư. 

Dự án triển khai trên địa bàn các xã Tiền Phong, Liên Hoà, Liên Vị và Phong Cốc có diện tích mặt đất, mặt nước là 1.192,9 ha. Trong đó, diện tích đất được sử dụng để cho các nhà đầu tư thứ cấp thuê là 856,5 ha. Thời hạn hoạt động của dự án là 50 năm kể từ ngày cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư lần đầu ngày 23/9/2016.

Dự án được thực hiện theo 3 giai đoạn, gồm: Giai đoạn I từ năm 2017-2021 là hoàn thành việc san lấp mặt bằng và xây dựng trên diện tích 318,8 ha của khu đất; Giai đoạn II là từ năm 2022-2031, sẽ hoàn thành việc san lấp mặt bằng và xây dựng trên diện tích 874,1 ha của khu đất và giai đoạn III sẽ được tiến hành từ năm 2032 -2036 sẽ hoàn thiện toàn bộ cơ sở hạ tầng khu công nghiệp.

Trao đổi với PV Báo Giao thông, ông Nguyễn Văn Bắc, Phó chủ tịch UBND TX Quảng Yên nhìn nhận, khoảng hơn 20ha đất trồng lúa ở xã Liên Vị hiện nay bị nhiễm mặn là do việc triển khai dự án khu công nghiệp Bắc Tiền Phong gây ra.

"Ngay sau khi nhận được kiến nghị của người dân, chính quyền địa phương đã báo cáo cơ quan có thẩm quyền của tỉnh thành lập đoàn kiểm tra và xác định được căn nguyên là do quá trình thi công khu công nghiệp Bắc Tiền Phong đã không tuân thủ các quy định, nên đã làm đất bị nhiễm mặn", ông Bắc chia sẻ.

Theo biên bản làm việc 12/3/2024, do Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ninh chủ trì với các bên liên quan đã chỉ ra hàng loạt vi phạm của chủ đầu tư khu công nghiệp Bắc Tiền Phong. 

Theo đó, diện tích khu vực bị nhiễm mặn khoảng 25 ha ở xã Liên Vị. Trong đó, có khoảng 19 ha nằm trong quy hoạch của dự án thuộc diện tích giải phóng mặt bằng, đã nằm trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất năm 2024 phải thu hồi đất nhưng chưa có thông báo thu hồi đất…

Về vi phạm, biên bản chỉ rõ: Quá trình san lấp mặt bằng dự án có sử dụng nước mặn ra khu vực đất trũng giáp dự án. Nước nhiễm mặn từ mương thoát nước của dự án có nguy cơ thẩm thấu theo 3 mương nước hiện có từ tuyến đường đất đắp của dự án dẫn về kênh tiêu.

Cùng với đó, trong quá trình san lấp, có một số thời điểm nước bị tràn ra ngoài, ảnh hưởng đến chất lượng nước của kênh tiêu.

"Hiện nay, chính quyền địa phương đang yêu cầu chủ đầu tư có trách nhiệm phải thau chua, rửa mặn hệ thống kênh dẫn nước và có biện pháp hỗ trợ cho bà con. Đặc biệt, mới đây, chính quyền đã ban hành quyết định về chủ trương thu hồi đất khu vực này để phục vụ dự án", ông Bắc cho biết thêm.